Αλλαγές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Αλλαγές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση: Η Δημοτική Επιτροπή και οι Αρμοδιότητες της.
Επιμέλεια: Χρύσα Παρίση
Η νέα νομοθετική ρύθμιση, που προβλέπεται από το άρθρο 8 του ν. 5056/2023, φέρνει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και διακυβέρνησης των τοπικών αυτοδιοικητικών οργάνων. Συγκεκριμένα, προβλέπει τη δημιουργία ενός νέου αιρετού συλλογικού οργάνου, της δημοτικής επιτροπής, που αναλαμβάνει τις αρμοδιότητες που μέχρι σήμερα ανήκαν στην εκτελεστική επιτροπή, την οικονομική επιτροπή και την επιτροπή ποιότητας ζωής.
Σημαντικά χαρακτηριστικά αυτής της νέας δημοτικής επιτροπής περιλαμβάνουν την απλούστευση της διαδικασίας εκλογής των μελών της, την κατάργηση των δυνατοτήτων των ανεξάρτητων δημοτικών συμβούλων να λογίζονται ως ενιαία παράταξη, και την προσαρμογή της θητείας της στην πενταετή διάρκεια της δημοτικής περιόδου.
Επίσης, η νέα δημοτική επιτροπή δεν εκλέγεται από το σύνολο του δημοτικού συμβουλίου, αλλά από τα μέλη της αντίστοιχης παράταξης που τα προτείνει. Αυτό ενισχύει την επιρροή των παρατάξεων στον διοικητικό διακυβερνητικό ρόλο της επιτροπής.
Το νέο αυτό σύστημα επιτρέπει επίσης στο δημοτικό συμβούλιο να επικεντρώνεται σε σημαντικά τοπικά ζητήματα, ενώ η δημοτική επιτροπή αναλαμβάνει τη διαχείριση και εκτέλεση των αρμοδιοτήτων.
Τέλος, η νέα ρύθμιση καταργεί την επιτροπή διαβούλευσης, προσφέροντας έτσι μια πιο απλοποιημένη διοικητική δομή στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Αυτές οι αλλαγές αναμένεται να έχουν σημαντικές επιδράσεις στη διακυβέρνηση και τη λειτουργία των δημοτικών αρχών, ενισχύοντας τη ρόλο της πλειοψηφίας στο δημοτικό συμβούλιο και επικεντρώνοντας το δημοτικό συμβούλιο σε ζητήματα υψηλής σημασίας για την τοπική κοινότητα.
Τα άρθρα 8, 9 και 53 του ν. 5056/2023 αποτελούν κεντρικά σημεία μιας σημαντικής νομοθετικής ρύθμισης σχετικά με τη συγκρότηση και τις αρμοδιότητες της Δημοτικής Επιτροπής, καθώς και την κατάργηση της Εκτελεστικής Επιτροπής και της Επιτροπής Διαβούλευσης.
Ας εξετάσουμε αναλυτικά τα βασικά σημεία αυτής της νομοθετικής ρύθμισης όπως αναφέρονται στην εγκύκλιο του ΥΠΕΣ για την αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης των δήμων:
Συγκρότηση και εκλογή Δημοτικής Επιτροπής – Αρμοδιότητες δημοτικής επιτροπής – Κατάργηση της εκτελεστικής επιτροπής και της επιτροπής διαβούλευσης
α. Με τις νέες διατάξεις του άρθρου 8 του ν. 5056/2023 προβλέπεται η συγκρότηση ενός νέου αιρετού συλλογικού οργάνου, της δημοτικής επιτροπής, η οποία θα ασκεί, από τη νέα αυτοδιοικητική περίοδο, τις αρμοδιότητες της εκτελεστικής επιτροπής, της οικονομικής επιτροπής και επιτροπής ποιότητας ζωής, οι οποίες από την 1 Ιανουαρίου 2024 καταργούνται.
Στο νέο αυτό πλαίσιο η δημοτική επιτροπή αποτελεί πλέον ένα ολιγομελές -σε σχέση με τη μέχρι σήμερα σύνθεση της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής- αιρετό συλλογικό όργανο.
Βασικά χαρακτηριστικά στη συγκρότηση της νέας δημοτικής επιτροπής, τα οποία συμβαδίζουν με την ισχυρή παρουσία της πλειοψηφούσας παράταξης στο δημοτικό συμβούλιο, είναι:
η κατάργηση της πρόβλεψης των δύο (2) οριζόμενων μελών από τον δήμαρχο,
η κατάργηση της δυνατότητας των ανεξάρτητων δημοτικών συμβούλων να λογίζονται ως ενιαία παράταξη και να δικαιούνται έδρα στη δημοτική επιτροπή,
και
η προσαρμογή της θητείας της επιτροπής στην πενταετή, πλέον, διάρκεια της δημοτικής περιόδου,
η απλούστευση της διαδικασίας εκλογής των μελών της δημοτικής επιτροπής. Ειδικότερα, ο αριθμός των εκλεγομένων μελών από την παράταξη του δημάρχου και από το σύνολο των παρατάξεων της μειοψηφίας, καθορίζονται εκ του νόμου, χωρίς τον υπολογισμό εκλογικού μέτρου.
Τα υποψήφια μέλη της δημοτικής επιτροπής δεν εκλέγονται από το σύνολο του δημοτικού συμβουλίου αλλά από τα μέλη της αντίστοιχης παράταξης που τα πρότεινε. Οισύμβουλοι της παράταξης πλειοψηφίας ψηφίζουν μόνο τους υποψηφίους που προτείνει η παράταξη της πλειοψηφίας και αντίστοιχα οι σύμβουλοι του συνόλου των παρατάξεων της μειοψηφίας ψηφίζουν μόνο τους υποψηφίους που προτείνουν οι παρατάξεις της μειοψηφίας συνολικά σε ξεχωριστό ψηφοδέλτιο.
Τέλος, η διαδικασία εκλογής των μελών της δημοτικής επιτροπής ελέγχεται πλέον ως προς τη νομιμότητά της μόνο αυτεπαγγέλτως από το αρμόδιο εποπτικό όργανο.
β. Όσον αφορά τις αρμοδιότητες της δημοτικής επιτροπής ορίζεται ρητά, προς αποφυγή ερμηνευτικών δυσχερειών, ότι στη δημοτική επιτροπή περιέρχεται το σύνολο των αρμοδιοτήτων που, μέχρι τώρα, είχαν ανατεθεί, με οιαδήποτε υφιστάμενη διάταξη, στην εκτελεστική επιτροπή, στην οικονομική επιτροπή και στην επιτροπή ποιότητας ζωής. Επιπλέον, προστίθενται στη δημοτική επιτροπή αρμοδιότητες επί διαχειριστικών ζητημάτων, προς αποσυμφόρηση του δημοτικού συμβουλίου και διευκόλυνση της ενασχόλησής του με ζητήματα μείζονος σημασίας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων αρμοδιότητάς του.
Οι νέες αρμοδιότητες που περιέρχονται στη δημοτική επιτροπή αφορούν και:
την υποβολή αιτημάτων πρόσληψης του πάσης φύσεως προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των δικηγόρων και νομικών συμβούλων με σχέση έμμισθης εντολής και των συμβασιούχων μίσθωσης έργου, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, καθώς και για την αναγκαιότητα πρόσληψης του προσωπικού των άρθρων 206, 209, 211 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων και 36 του ν. 4765/2021 (Α’ 6),
την τροποποίηση του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου συμβάσεων, σύμφωνα με την εφαρμοζόμενη σε κάθε περίπτωση νομοθεσία, και την έγκριση του πρωτοκόλλου παραλαβής με αιτιολογημένη απόφασή της,
την έγκριση των όρων και τη σύναψη κάθε είδους προγραμματικών συμβάσεων και συμβάσεων του άρθρου 12 του ν. 4412/2016 (Α’ 147),
τη διαγραφή χρεών και την απαλλαγή από προσαυξήσεις μέχρι του ποσού των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ, κατά το άρθρο 174 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων,
την επιστροφή από τον δήμο αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών,
τη σύναψη χρηματοδοτικών μισθώσεων (leasing) μηχανολογικού εξοπλισμού και οχημάτων του δήμου,
τις δωρεές εξοπλισμού, ειδών και οχημάτων σε άλλους δήμους ή κοινωφελείς οργανισμούς.
Η απόδοση των ανωτέρω ενδεικτικά αναφερομένων αρμοδιοτήτων από το δημοτικό συμβούλιο στη δημοτική επιτροπή, σε καμία περίπτωση, δεν αποδυναμώνει το κύρος του δημοτικού συμβουλίου, αλλά αντιθέτως ενισχύει την ευχέρεια του τελευταίου να εστιάζει στις κρίσιμες τοπικές υποθέσεις.
γ. Από την 1η Ιανουαρίου του 2024 καταργείται η επιτροπή διαβούλευσης.