ΑΪΚΙΝΤΟ: Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ, ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Συνέντευξη με τη δασκάλα Βασιλική Καντζάρα

Σε μια εποχή που η ένταση, το άγχος και οι συγκρούσεις μοιάζουν καθημερινότητα, μια ιαπωνική πολεμική τέχνη έρχεται να προτείνει έναν διαφορετικό δρόμο: τον δρόμο της μη βίας, της ενσυναίσθησης και της προσωπικής ενδυνάμωσης. Το Αϊκίντο, πέρα από μια μορφή αυτοάμυνας, είναι μια φιλοσοφία ζωής.

Η κοινωνιολόγος και δασκάλα αϊκίντο Βασιλική Καντζάρα, που διδάσκει την τέχνη αυτή από το 2000, μας μιλάει για την πορεία της, τη δημιουργία της σχολής Aikido School Athens, τις αξίες που καλλιεργούνται μέσα από την εξάσκηση, αλλά και τα οφέλη που αποκομίζει κανείς —σωματικά, ψυχικά και κοινωνικά.

Ανακαλύψτε μέσα από τη συνέντευξη γιατί το Αϊκίντο δεν είναι απλώς μια πολεμική τέχνη, αλλά μια τέχνη ζωής.
📍 Διαβάστε τη συνέντευξη παρακάτω.

Πώς θα περιγράφατε το Αϊκίντο σε κάποιον που δεν το γνωρίζει;

Το αϊκίντο είναι μια τέχνη αυτοάμυνας από την Ιαπωνία, τη χώρα του ανατέλλοντος Ηλίου, που συνδυάζει με όμορφο τρόπο την επιτυχή αυτοάμυνα με την αποκλιμάκωση της έντασης και της χρήσης βίας. Αυτό είναι κάτι δύσκολο να επιτευχθεί, διότι έχει επικρατήσει η άποψη ότι για λόγους αυτοάμυνας μπορείς να χρησιμοποιήσεις ακόμη και ωμή βία. Το αϊκίντο διδάσκει πώς να την αποφεύγεις, και όχι μόνο σε σωματικές επιθέσεις, αλλά και στις καταστάσεις που τυχόν βιώνουμε, όπως συγκρούσεις και μικρο-εντάσεις, στο δρόμο, στη δουλειά ή στο χώρο της κατοικίας μας. Η βασική ιδέα, που στηρίζει τη φιλοσοφία και τη διδασκαλία τεχνικών του αϊκίντο είναι ότι μια συμφιλιωτική στάση αλλάζει τον άνθρωπο πολύ καλύτερα απ’ ό,τι η επίδειξη δύναμης ή η χρήση βίας. Οπότε ναι, μαθαίνουμε αφενός πώς να αποφεύγουμε μια επίθεση και αφετέρου πώς να την καθιστούμε ακίνδυνη. Ένας πρόχειρος συνειρμός το τι κάνει το αϊκίντο είναι ότι λειτουργεί σαν τον αλεξικέραυνο σε ένα σπίτι, που διοχετεύει την ενέργεια ενός κεραυνού στο έδαφος. Κάτι ανάλογο μάς μαθαίνει και το αϊκίντο. Το ιδεόγραμμα του αϊκίντο συμβολίζει αυτή τη στάση ζωής, καθώς δηλώνει το δρόμο της ισορροπίας και της αρμονίας.

Τι σας ώθησε να δημιουργήσετε τον σύλλογο Αϊκίντο;

Φέτος συμπληρώνουμε 20 χρόνια λειτουργίας της σχολής μας και η αρχική μας ιδέα συνεχίζει να μάς εμπνέει: να φέρουμε τη φιλειρηνική φιλοσοφία του αϊκίντο πιο κοντά στους νέους και στον κόσμο γενικότερα, ώστε να γίνονται ανθεκτικοί και να μπορούν να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Στα πολλά χρόνια λειτουργίας μας πολλοί άνθρωποι, παιδιά, έφηβοι και ενήλικες εξασκήθηκαν και ενδυναμώθηκαν μέσα από τα μαθήματα και είμαστε περήφανοι, που συμβάλαμε κι εμεί σ’ αυτό. Ως δασκάλες και μαθητές του αϊκίντο επίσης μπορούμε να πούμε ότι έχουμε μάθει πάρα πολλά και έχουμε εμπλουτιστεί ως άνθρωποι.

Σε τι διαφέρει το Αϊκίντο από άλλες πολεμικές τέχνες;

Καταρχάς το αϊκίντο αποτελεί αποτελεσματικότατο τρόπο αυτοάμυνας, αλλά ταυτόχρονα μεριμνά ώστε ο «επιτιθέμενος» να μην τραυματιστεί όσο αυτό είναι εφικτό. Αυτό σπάνια θα το δει κανείς σε πολεμική τέχνη. Ο λόγος είναι διότι το αϊκίντο είναι μια τέχνη που βοηθά να σταματήσει ο κύκλος της βίας. Θεωρούμε ότι η βία δεν λύνει τα προβλήματα ακόμη και σε περιπτώσεις που θεωρείται «δικαιολογημένη», αντίθετα ενδέχεται να τα οξύνει. Η φροντίδα για τον λεγόμενο «αντίπαλο» σε κάνει να σκέφτεσαι διαφορετικά για τους ανθρώπους, αλλά και για τις δικές σου δυνατότητες και τη δύναμη που έχεις τελικά, χωρίς συχνά να το γνωρίζεις. Ήταν η ιδέα αυτή, που προσωπικά με έλκυσε και άρχισα να ασχολούμαι με το αϊκίντο πριν 32 χρόνια κατά τη διάρκεια των διδακτορικών μου σπουδών στην Ολλανδία.

Ποιες ηλικίες μπορούν να ξεκινήσουν την εξάσκηση; Υπάρχουν τμήματα για παιδιά ή αρχάριους;

Το αϊκίντο μπορεί να γίνει κτήμα του καθενός και της καθεμιάς από μας, καθώς δεν απαιτεί συγκεκριμένο σωματότυπο, ηλικία ή φύλο.

Τα παιδικά τμήματα αναλαμβάνει δασκάλα ειδικευμένη στη διδασκαλία παιδιών. Η ηλικία των έξι ή επτά ετών θεωρείται ιδανική για το ξεκίνημα μαθημάτων, καθώς σε μικρότερες ηλικίες τα παιδιά ενδέχεται να μην είναι έτοιμα από κινησιολογικής άποψης να ακολουθήσουν τη διδασκαλία, με αποτέλεσμα να απογοητευτούν, κάτι που προφανώς κανείς μας δε θέλει για τα μικρά παιδιά.

Οι έφηβοι είναι επίσης μια σημαντική ηλικιακά ομάδα, που προτιμά τη σχολή μας, ενώ οι ενήλικες μαθητές προέρχονται από διάφορους χώρους ενώ ορισμένοι εξ αυτών είναι γονείς των μικρών μαθητών μας. Παραδοσιακά στο αϊκίντο, αρχάριοι και προχωρημένοι προπονούνται μαζί, αλλά και χωριστά ανάλογα τις ανάγκες του καθενός.

Ποια είναι τα κύρια οφέλη της εξάσκησης, σωματικά και ψυχικά;

Εκτός από δασκάλα του αϊκίντο, είμαι και κοινωνιολόγος όπως ανάφερα και πιο πριν, γι’ αυτό θα έλεγα ότι τα οφέλη είναι ατομικά και κοινωνικά. Σε ατομικό επίπεδο το αϊκίντο μάς βοηθά να στεκόμαστε, κυριολεκτικά και μεταφορικά, και να είμαστε σε θέση με λίγες κινήσεις να ανταπεξέλθουμε σε επιθέσεις και δύσκολες εν γένει καταστάσεις. Μαθαίνουμε τη δύναμή μας, σωματική και ψυχική, που όπως είπα μπορεί να μην γνωρίζουμε ότι κατέχουμε και την καλλιεργούμε περαιτέρω. Το άτομο εν γένει νιώθει πιο ασφαλές, αποκτά αυτοπεποίθηση, ηρεμία, αλλά και σεβασμό για τους συνανθρώπους του, διότι το αϊκίντο στηρίζεται και στην ενσυναίσθηση. Το άτομο αποκτά καλή φυσική κατάσταση και ψυχολογική ανθεκτικότητα.

Σύμφωνα με μια μαθήτρια «Το αϊκίντο σε βοηθά να βρίσκεσαι σε ροή και ισορροπία με τον εαυτό σου σε σχέση με τις καταστάσεις, να ρέεις δηλαδή μέσα από τη βία εν προκειμένω, μένοντας αλώβητος αφενός, αφοπλίζοντας και προστατεύοντας τον αντίπαλο αφετέρου».

Ενώ σύμφωνα με άλλη μαθήτρια «το αϊκίντο μας βοηθάει στο να αποβάλλουμε την ένταση και το στρες της καθημερινότητας, διότι απαιτεί συγκέντρωση σωματικά καθώς και πνευματικά».

Σε κοινωνικό επίπεδο, ο αϊκιντόκα εκπέμπει στον περίγυρό του αυτήν την ηρεμία, καθώς προσπαθεί να επιλύσει οποιεσδήποτε διαφορές με ειρηνικό τρόπο. Αλλάζει ο τρόπος σκέψης του και το γεγονός ότι ‘νοιάζεται’ για τους γύρω του είναι σημαντικό για την κοινωνική συνοχή. Μαθαίνει επίσης και κατανοεί ότι η καλλιέργεια της δύναμής του σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο, δεν γίνεται προς ίδιον όφελος, αλλά για να υποστηρίξει τους οικείους του και τους συνανθρώπους του. Οι ηθικές βάσεις του αϊκίντο, η φιλοσοφία και οι εξάσκηση σε τεχνικές, φέρνουν τους ανθρώπους πιο κοντά. Γνωρίζει ότι αποτελεί μέρος μιας παγκόσμιας κοινότητας και σε όποια χώρα και αν ταξιδέψει μπορεί επισκεφθεί μια σχολή, όπου και θα τον υποδεχθούν ως φίλο.

Πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν η πειθαρχία και η φιλοσοφία στην προπόνηση;

Το αϊκίντο γίνεται κτήμα του καθενός μέσα από την συνεπή εξάσκηση και την επανάληψη. Λέμε χαρακτηριστικά ότι «εννέα φορές πέφτουμε και δέκα σηκωνόμαστε» ή ότι «ο χειρότερος εχθρός μας είναι ο εαυτός μας». Το αϊκίντο σε κάνει να δεις πέρα απ’ αυτό που είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Ανοίγει ορίζοντες και μάλιστα όχι μόνο διανοητικά, αλλά και βιωματικά. Ο κάθε άνθρωπος που ασχολείται με το αϊκίντο αλλάζει θετικά, με τον δικό του βέβαια τρόπο και στο δικό του χρόνο. Γι’ αυτό το λόγο καλλιεργείται η ενδυνάμωση και η σωματική, ψυχική ανθεκτικότητα, ενώ η πειθαρχία έχει νόημα όταν είναι ικανότητα του ατόμου για αυτοπειθάρχηση και αυτοσυγκράτηση. Αυτό που περιγράφαμε παλαιότερα με την λέξη εγκράτεια. Όταν δηλαδή κάποιος από μέσα του νιώθει ότι είναι επιλογή του να κάνει μια πράξη που απαιτεί μόχθο, και που νιώθει περήφανος γι’ αυτό. Έχει καταφέρει κάτι. Έχει καταφέρει να υπερβεί τον εαυτό του.

Στα παιδιά καλλιεργείται η δυνατότητα αυτοσυγκέντρωσης και η ικανότητα να αποφεύγουν έγκαιρα κινδύνους. Η συνεργασία και η φιλία ενδυναμώνονται ως τρόποι εργασίας και ενδυνάμωσης. Ακόμη και παιδιά με ήπιους χαρακτήρες για τα οποία μία πολεμική τέχνη φαντάζει κάπως «βαριά», επωφελούνται πολλαπλώς από το αϊκίντο, σε ένα περιβάλλον, όπου νιώθουν ασφάλεια και καθόλου πίεση.

Οι έφηβοι και οι ενήλικες γίνονται πιο ανθεκτικοί, μαθαίνουν να μην απογοητεύονται εύκολα κι έτσι δεν τα «βάφουν μαύρα» στις όποιες δυσκολίες της ζωής, αλλά προσπαθούν να βρουν ειρηνική λύση μέχρι τέλους. Ο λαός μας το λέει πολύ σοφά, «το καλό το παλληκάρι ξέρει και άλλο μονοπάτι», κάτι παρόμοιο κάνει και το αϊκίντο.

Λόγω της φιλειρηνικής φιλοσοφίας του αϊκίντο, προσελκύει άτομα που θέλουν πραγματικά να μάθουν. Επίσης, δεν έχουμε αγώνες, καθώς η ανταγωνιστικότητα απέχει πολύ από τη φιλοσοφία του αϊκίντο. Αντίθετα καλλιεργείται η ταπεινότητα, η γενναιότητα και η σωφροσύνη, αρετές που ως γνωστόν φέρνουν τους ανθρώπους κοντύτερα μεταξύ τους. Ωστόσο οι εξετάσεις που διεξάγουμε δυο φορές μέσα στο χρόνο δίνουν τη δυνατότητα σε όσους το επιθυμούν να ελέγξουν την πρόοδό τους.

Έχετε συμμετάσχει ή διοργανώσει εκδηλώσεις, επιδείξεις ή σεμινάρια; Πείτε μας λίγα λόγια.

Κάθε χρόνο οργανώνουμε σεμινάρια στη σχολή με προσκεκλημένους δασκάλους από το εξωτερικό. Επίσης εμείς οι ίδιοι συμμετέχουμε σε σεμινάρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Παράλληλα συνεργαζόμαστε με άλλους συλλόγους και οργανώνουμε προπονήσεις και σεμινάρια ως μέρος μιας κίνησης που έχουμε ιδρύσει με το όνομα «Aikido Dialogues». Στο παρελθόν συμμετείχαμε σε summer camps και σε άλλες εκδηλώσεις με παιδιά για αρκετά χρόνια. Έχουμε επισκεφθεί σχολεία και διδάξαμε και σε άλλες ομάδες, όπως αυτή των Προσκόπων.

Κάθε χρόνο πριν την πανδημία συμμετείχαμε στις επιδείξεις των αθλητικών συλλόγων, που διοργάνωνε το ΔΟΠΑΠ και φέτος σκεφτόμαστε να οργανώσουμε ένα «ανοιχτό μάθημα» για όλους. Η σχολή είναι ανοιχτή σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να μάς επισκεφθεί, να μάς γνωρίσει από κοντά και να κάνει ένα μάθημα μαζί μας, για να γνωρίσει την όμορφη και αισθητικά τέχνη του αϊκίντο.

Πού βρίσκεται ο σύλλογός σας και πώς μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει μαζί σας για εγγραφές;

Τα μαθήματα του συλλόγου γίνονται στο Γυμναστήριο του ΔΟΠΑΠ, στο τέρμα της οδού Σύρου, απέναντι από το κλειστό. Τα μαθήματα διεξάγονται Τετάρτη και Παρασκευή 8-10 μ.μ. και Σάββατο 11.00-12.00 (παιδικό) και 12.15-14.00 έφηβοι και ενήλικες. Οι εγγραφές γίνονται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και μπορείτε να δείτε στο σάιτ της Σχολής μας πληροφορίες και τη φόρμα εγγραφής www.aikidoschoolathens.gr. Το μέιλ μας είναι: info@aikidoschoolathens.gr και το τηλέφωνό μας, 210-9959416. Αν έχετε facebook μπορείτε να δείτε φωτογραφίες και βίντεο από τις εκδηλώσεις και τα μαθήματά μας.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια ή στόχοι για την εξέλιξη του συλλόγου και του Αϊκίντο στην περιοχή;

Καταρχάς να διευρύνουμε τις επαφές μας με τον κόσμο στην περιοχή, για να γνωρίσει από κοντά το αϊκίντο. Κατά δεύτερο να προωθήσουμε συνεργασία με άλλους συλλόγους στην περιοχή και να οργανώσουμε από κοινού μαθήματα ή σεμινάρια. Επίσης θα θέλαμε στο μέλλον να οργανώσουμε επιμορφωτικά σεμινάρια για δασκάλους αϊκίντο, που ενδιαφέρονται να διδάξουν σε παιδιά. Και τέλος, που είναι αρχή μας, να διατηρήσουμε χαμηλό το επίπεδο συνδρομών, για να είναι το αϊκίντο προσιτό σε όλους. Για το λόγο αυτό έχουμε εντάξει το Σύλλογο και στο κίνημα «Σε Αναμονή», σύμφωνα με την αλληλέγγυα φιλοσοφία του οποίου, κάποιος, που έχει τη δυνατότητα, πληρώνει μια υπηρεσία ή κάτι άλλο για κάποιον συνάνθρωπό του, που είναι σε θέση ανάγκης. Έτσι, κι εμείς προσπαθούμε και με τον τρόπο αυτό να κάνουμε το αϊκίντο πιο προσιτό στο ευρύτερο κοινό.

 

(*)Λίγα λόγια για τη δασκάλα.

Λέγομαι Βασιλική Καντζάρα και είμαι δασκάλα του αϊκίντο από το 2000. Μαζί με την κ. Λόος, δασκάλα των παιδικών τμημάτων, ιδρύσαμε το Σύλλογο με το όνομα Aikido School Athens. Είμαστε πιστοποιημένες δασκάλες, καθώς παρακολουθήσαμε με επιτυχία τη Σχολή προπονητών της ομοσπονδίας Ζίου Ζίτσου το 2013. Παράλληλα, είμαι καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο από το 2004.