ΟΙ ΗΡΩΪΚΟΙ ΠΡΟΣΚΟΠΟΙ ΤΟΥ ΑΪΔΙΝΙΟΥ 1919
Ιωάννα Μαλαγαρδή(*)
Η 1η Ομάδα Προσκόπων Αϊδινίου σε εκδρομή στις όχθες του ποταμού
Το παρακάτω κείμενο της Στέλλας Κοκκίνη-Ρινκ από το περιοδικό “Ιστορία” αξίζει να διαβαστεί. Ίσως αυτή η ιστορία με τους ηρωϊκούς προσκόπους να μην είναι γνωστή σε πολλούς. Θεώρησα όμως ότι θα πρέπει να γίνει ευρέως γνωστή και στους νεότερους για να τους αποδίδουμε την πρέπουσα τιμή που αξίζουν. Τα γεγονότα τα είχα ακούσει σε μικρή ηλικία από διηγήσεις της γιαγιάς μου που έζησε αυτήν την εγκληματική σφαγή του πληθυσμού του Αϊδινίου… Δύο πράγματα έμειναν ζωντανά στη μνήμη μου: Από τη μια ο ηρωϊσμός του Νίκου Αυγερίδη και όλων των προσκόπων που βρήκαν ένα φρικτό τέλος και από την άλλη η άθλια συμπεριφορά του Ύπατου Αρμοστή στη Σμύρνη Αριστείδη Στεργιάδη απέναντι στον δοκιμαζόμενο Ελληνικό πληθυσμό της Μικράς Ασίας.
“Ο ΠΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ, που ο θεμελιωτής του Ρόμπερτ Μπάντεν-Πάουελ ονειρεύτηκε ως πηγή αγάπης προς τον πλησίον και την πατρίδα, αντιπροσωπεύθηκε με σύντομο χρονικά αλλά πανάξιο τρόπο στη Μ. Ασία, στην Πόλη και στην Ανατολική Θράκη. Δυστυχώς, τις δύο αυτές αγάπες τους, οι Μικρασιάτες Έλληνες πρόσκοποι και προσκοπίνες τις πλήρωσαν πολύ ακριβά, γράφοντας από το 1919 ως την καταστροφή του 1922, στο Αϊδίνι, στην Κάτω Παναγιά και στα Σώκια της Ιωνίας, μερικές από τις ηρωικότερες και πιο αιματηρές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού προσκοπισμού….”
Σπάνια φωτογραφία από τις σφαγές τωνΠροσκόπων της Μικράς Ασίας
“…..Από τη σφαγή του Αϊδινίου γλίτωσαν επίσης λίγοι πρόκριτοι που είχαν καταφύγει στο Διοικητήριο και έσωσαν τη ζωή τους, κρυβόμενοι ως την ανακατάληψη της πόλης από τον στρατό. Αυτοί έδωσαν τις μαρτυρίες για την εκτέλεση των 31 προσκόπων, που οι φονιάδες τους φυσικά ούτε δικάστηκαν ούτε καταδικάστηκαν ποτέ. Όσο για τον Σχοινά, αυτός καταδικάστηκε μεν, για ανικανότητα και λιποταξία ενώπιον του εχθρού στο Στρατοδικείο -γλίτωσε όμως το εκτελεστικό απόσπασμα, ισχυριζόμενος ότι εμποδίστηκε από τον Αριστείδη Στεργιάδη που ήταν Ύπατος Αρμοστής, σταλμένος από τον Βενιζέλο, με ευρύτατη δικαιοδοσία στη Σμύρνη (ο οποίος επίσης κατηγορήθηκε για εγκατάλειψη θέσης, μια και λίγο πριν από την καταστροφή το’ σκασε επιβιβαζόμενος στο αγγλικό θωρηκτό “Σιδηρούς Δουξ” κι εγκατέλειψε την Ελλάδα διαφεύγοντας στη Νίκαια Γαλλίας όπου και πέθανε)…”
Το πέρασμα των Τσετών από το Αϊδίνιο κράτησε 3 μέρες και δεν άφησε τίποτα όρθιο. Πυρπόλησαν σπίτια, λεηλάτησαν περιουσίες, βίασαν, ρήμαξαν τα πάντα. Η μανία τους ξέσπασε με ξεχωριστό πάθος πάνω στους ένστολους προσκόπους που φρόντιζαν τους κατοίκους. Όσους δεν έσφαξαν τους οδήγησαν, μαζί με τον Έφορο Νίκο Αυγερίδη, έπειτα από από μια δραματική νύχτα στο μπουντρούμι του Διοικητηρίου, στις όχθες τους Εύδωνα ποταμού. Εκεί, ο επικεφαλής των Τσετών Αντνάν Μεντερές τους ζήτησε να αλλαξοπιστήσουν με αντάλλαγμα τη σωτηρία τους. Η παλικαρίσια άρνηση του Αυγερίδη και όλων των παιδιών και η κραυγή τους «Ζήτω η Ελλάς» σε απάντηση, έκαναν τους διώκτες τους να φρενιάσουν. Ο Αυγερίδης τυφλώθηκε και κατακρεουργήθηκε. Ο Φιλοκτήτης Αργυράκης, ο Μίνωας Βεϊνόγλου και οι άλλοι – συνολικά 31πρόσκοποι – βασανίστηκαν και σφαγιάστηκαν. Για το ομαδικό αυτό έγκλημα αντέδρασαν δυναμικά οι Ελληνικές Αρχές, ο ελληνικός και ο παγκόσμιος τύπος, καθώς και πολλές προσωπικότητες. Η κωμόπολη της Κάτω Παναγιάς έγινε επίσης σκηνή λεηλασιών, εμπρησμών και κάθε είδους ωμοτήτων. Δύο παπάδες, από τους πρώτους συλληφθέντες, γνώρισαν μαρτυρικό θάνατο, το ίδιο και οι πρόσκοποι, με μοναδικό αιτιολογικό ότι ήταν πρόσκοποι.
Αναφέρομαι και σε άρθρο του Δ. Κυριακόπουλου από το Protagon. «Αυτές τις τρεις μέρες ο Νίκος Αυγερίδης, Τοπικός Έφορος των Ελλήνων Προσκόπων, μαζί με δεκάδες ανήλικα παιδιά και τους αρχηγούς τους που φορούν γαλάζια μαντήλια, εγκαταλείπουν τις οικογένειές τους και τα σπίτια τους και προσπαθούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που υποφέρουν, Έλληνες και Τούρκους. Γλιτώνουν από φλεγόμενα σπίτια δεκάδες Τουρκάλες και μωρά, φροντίζουν αδιάκριτα τραυματίες και ξαφνικά συνειδητοποιούν ότι είναι η μόνη οργανωμένη ομάδα που συντρέχει τον πληθυσμό.Τη φυγή του 4ου Συντάγματος ακολουθούν τρεις μέρες με εκτελέσεις, βιασμούς, ακρωτηριασμούς, βασανιστήρια και 4.000 νεκρούς. Όσοι αιχμαλωτίσθηκαν χάθηκαν, εκτός από αυτούς που δέχθηκαν να αρνηθούν τον Εθνισμό τους.Στις 18/6/1919, οι Τούρκοι βγάζουν από το υπόγειο του διοικητηρίου τον Νίκο Αυγερίδη που με νερό και ψωμί είχε μεταλάβει τους 31 Προσκόπους του και τους οδηγούν στις όχθες του ποταμού Εύδονα.Ο Αντνάν Μεντερές του ζητά να απαρνηθεί τον Εθνισμό του, απαντά «Ζήτω η Ελλάς» και του βγάζει με ξίφος το ένα μάτι. Η απαίτηση επαναλαμβάνεται – η απάντηση επίσης, τότε γδέρνεται ζωντανός και το σώμα του πετιέται στον ποταμό Εύδονα. Μαζί του και τα 31 παιδιά που έδωσαν την ίδια απάντηση.Ο Νίκος Αυγερίδης δεν πήρε ντουφέκι να σκοτώσει, δεν βίασε, δεν βασάνισε, φόρεσε το γαλάζιο μαντήλι του και έκανε αυτό που είχε υποσχεθεί. «Να βοηθά κάθε άνθρωπο, σε κάθε περίσταση».Η οικογένειά του μπορεί να εκτελέστηκε σε μια ελληνική εκκλησία, στην αρμένικη ή στις σπηλιές του Τσακίρογλου που έγινε η τελική σφαγή. Δεν πήγε να τους σώσει, δεν κοίταξε καν να σώσει τον εαυτό του ούτε προσέφυγε σε ξένη πρεσβεία.Έσωσε πολλούς περισσότερους, Έλληνες και Τούρκους άμαχους, με όπλο τον ανθρωπισμό και την πίστη για προσφορά στο συνάνθρωπο κόντρα σε κάθε έννοια εθνικισμού, ακόμα και στο ανίκητο αίσθημα της αυτοσυντήρησης.Ο Πρόσκοπος Νίκος Αυγερίδης ήταν προοδευτικός, ήταν ανθρωπιστής, οι Τούρκοι του χρωστούν μία συγγνώμη και οι Έλληνες ένα ευχαριστώ».
Απόδοση τιμών στο κενοτάφειο τωνηρωϊκών Προσκόπων του Αϊδινίου
Ας μείνει βαθιά χαραγμένη στη μνήμη μας η θυσία εκείνων των νέων παιδιών που με τόση αυταπάρνηση έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα. Ίσως αυτό το κεφάλαιο να μην έπρεπε να απουσιάζει από τα σχολικά εγχειρίδια ως ελάχιστος φόρος τιμής…
(*) Η Ιωάννα Μαλαγαρδή είναι Δρ. Υπολογιστικής Γλωσσολογίας. Συνεργάτης της ιστοσελίδας kosmonea.gr