Φάκελος εκφοβισμός – Συνέντευξη

Ο εκφοβισμός αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα με συνέπειες  διόλου ευκαταφρόνητες μιας και μπορούν να διαταράξουν τη ψυχοσωματική υγεία των παιδιών, ακόμη και στην περίπτωση, που δεν υποστούν, οποιασδήποτε μορφής, άσκηση σωματικής βίας.

Η 6^η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως «Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού», ενός φαινομένου το οποίο έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις στις μέρες μας.

Η Έκφραση πολιτισμού ανοίγει τον φάκελο του εκφοβισμού .Η συνεργάτης μας κ. Ειρήνη Γαβαλά συνομιλεί για το θέμα αυτό με την κ. Κατερίνα Παπακωνσταντίνου(*)

Αγαπητή κα Παπακωνσταντίνου ,

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη αυτή που γίνεται με αφορμή την έναρξη ,ή μάλλον την επανεκκίνηση από τα kosmonea-Ο κόσμος γύρω μας  του κοινωνικού φαινομένου του bullying ,και πιο συγκεκριμένα του σχολικού εκφοβισμού που έχει στις μέρες πάρει ανησυχητικές διαστάσεις.

Σας ευχαριστώ πολύ κι εγώ για την πρόσκληση, για ένα τόσο σύνθετο και μεγάλο πρόβλημα όπως ο σχολικός εκφοβισμός και το bullying.

-Έχοντας ξεκινήσει προ καιρού μαζί με την κα Χρύσα Παρίση ένα σύνολο δράσεων και πρωτοβουλιών για το ανησυχητικό φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού που τείνει να πάρει στις μέρες μας δυστυχώς μεγάλες διαστάσεις, θα ήθελα να ξεκινήσω αυτή μας τη συνέντευξη με μια αναδρομή σε όσα έχουν ήδη υλοποιηθεί ή είχαν σχεδιαστεί αλλά δεν ολοκληρώθηκαν.

Είναι γεγονός ότι η συνεργασία μου με την κα Παρίση και τον κο Νικήτα Κεφαλογιάννη (Κοινοτικός Σύμβουλος Παπάγου-Χολαργού) ήταν καθοριστική για την επιτυχία των δράσεων που σχεδιάστηκαν. Και οι δύο αγκάλιασαν με ιδιαίτερη ζέση και ενδιαφέρον όλες τις δράσεις. Η κα Παρίση είχε από τότε δηλώσει την επιθυμία της να επεκταθούν οι δράσεις που αφορούν την προστασία των παιδιών του Δήμου μας από περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού. Με αφορμή την 6^η Μαρτίου, που είναι η παγκόσμια ημέρα κατά του bullying, σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε τρεις δράσεις για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση παιδιών και γονιών για το bullying. Αρχικά, ζητήσαμε από τα δημοτικά σχολεία του Δήμου Παπάγου-Χολαργού να συμμετάσχουν σε μία έκθεση ζωγραφικής, με τη συμμετοχή παιδιών της 5^ης και της 6^ης Δημοτικού, τα έργα των οποίων εκτέθηκαν την 6^η Μαρτίου 2022 στο χώρο του Δημαρχείου. Η εν λόγω δράση αποτέλεσε την αφορμή να γίνει μία συζήτηση μεταξύ δασκάλων και μαθητών τόσο για το τι είναι bullying, όσο και για το ποιες είναι οι διαστάσεις του και πως μπορούν τα ίδια να ενδυναμωθούν απέναντι σε τέτοιες συμπεριφορές. Δεύτερη δράση ήταν η πραγματοποίηση ενημερωτικής συζήτησης στην αίθουσα του Δημαρχείου «Μίκης Θεοδωράκης», με θέμα «Το Bullying είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Μην αφήσεις να συμβεί σε κανένα παιδί. Δράσε, ενημερώσου, προστάτευσε.» και προσκεκλημένους ομιλητές τον κ. Αλεβίζο (ψυχολόγος Χαμόγελο του παιδιού), τον κ Γιώργα (Διευθυντής 1^ου Λυκείου Παπάγου) και την κα Παπαδογεωργάκη (Διαπιστευμένη Σύμβουλος Διαμεσολάβησης και Σχολικής Διαμεσολάβησης). Η τρίτη δράση αφορούσε την προβολή, στους μαθητές των Γυμνασίων και Λυκείων του Δήμου μας, μαγνητοσκοπημένου ενημερωτικού υλικού για το bullying (video από το διαδίκτυο για το bullying), καθώς επίσης και μαγνητοσκοπημένη προβολή της κας Παπαδογεωργάκη (Συμβούλου Σχολικής Διαμεσολάβησης), για τη σχολική διαμεσολάβηση και το ρόλο που μπορούν να παίξουν οι μαθητές, σε μια σύγκρουση μεταξύ συμμαθητών, ως διαμεσολαβητές-ειρηνοποιοί. Η δράση αυτή στόχο είχε να προβληματίσει τους μαθητές γυμνασίων και λυκείων για το θέμα του bullying, αλλά και να προτείνει έναν τρόπο επίλυσης των συγκρούσεων, που πιθανά να προκύψουν μεταξύ μαθητών εντός του σχολικού περιβάλλοντος.

-Ειρηνοποιός-μία λέξη -κλειδί ,ένας καίριος θεσμός που έχει σαν στόχο την εξομάλυνση και την επίλυση του ακανθώδους προβλήματος του εκφοβισμού μέσα στις σχολικές μονάδες. Θέλετε να μας εξηγήσετε πώς λειτουργεί και με ποιον τρόπο υλοποιείται;

Τη μέθοδο του διαμεσολαβητή-ειρηνοποιού την γνώρισα πρώτη φορά από την διαπιστευμένη σύμβουλο διαμεσολάβησης κα Παπαδογεωργάκη. Εκείνη είναι η πλέον αρμόδια να απαντήσει με κάθε σχετική λεπτομέρεια τι είναι, αλλά και πως λειτουργεί η σχολική διαμεσολάβηση. Εγώ, προκειμένου να απαντήσω στην ερώτησή σας θα σας μεταφέρω αυτά που έμαθα κατά την υλοποίηση των δύο τελευταίων δράσεων από την ίδια την κα. Παπαδογεωργάκη. Η σχολική διαμεσολάβηση, είναι μία μέθοδος, που σκοπό έχει την διαχείριση των καθημερινών συγκρούσεων, που μπορεί να λάβουν χώρα μεταξύ μαθητών εντός σχολικού περιβάλλοντος. Για την υιοθέτηση και εφαρμογή της σχολικής διαμεσολάβησης, είναι απαραίτητο να εκπαιδευτούν τουλάχιστον ένας ή και περισσότεροι καθηγητές στους πιθανούς τρόπους χειρισμού των συγκρούσεων, μετά από αίτημα που θα υποβάλουν οι ίδιοι στον διευθυντή του σχολείου. Ο στόχος των καθηγητών αυτών είναι να εκπαιδεύσουν τα παιδιά που θα δηλώσουν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στην εφαρμογή της σχολικής διαμεσολάβησης στο σχολείο τους, στην ανάληψη του ρόλου τους ως διαμεσολαβητές-ειρηνοποιούς. Η επιτυχής εφαρμογή της σχολικής διαμεσολάβησης βασίζεται στην απλή σκέψη, ότι τα παιδιά εμπιστεύονται καλύτερα τους ομήλικούς τους. Απαραίτητο ωστόσο είναι, οι μαθητές διαμεσολαβητές-ειρηνοποιοί να μην έχουν προσωπική σχέση με τους μαθητές που συγκρούονται, προκειμένου να είναι εφικτή η τήρηση ουδέτερης στάσης στην επίλυση της διαμάχης. Η σχολική διαμεσολάβηση αναπτύσσει, στην συνείδηση όλων των μελών του σχολικού περιβάλλοντος, την συγχώρεση και την ενσυναίσθηση. Η σχολική διαμεσολάβηση, έχει θεσπιστεί με σχετική εγκύκλιο από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων από το 2011. Μέχρι τη στιγμή της υλοποίησης των δράσεων ευαισθητοποίησης για το bullying, είχαν εκπαιδευτεί συνολικά 120 εκπαιδευτικοί στη σχολική διαμεσολάβηση, η οποία εφαρμοζόταν επιτυχώς σε 40 σχολεία στην Ελλάδα. Βασικός στόχος της σχολικής διαμεσολάβησης είναι η ενδυνάμωση των μαθητών στην αντιμετώπιση των συγκρούσεων.

-Πώς πιστεύετε ότι τα ίδια τα παιδιά, οι έφηβοι μπορούν να συνεισφέρουν προς τη κατεύθυνση της ενημέρωσης ,της ευαισθητοποίησης των συνομιλήκων τους αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας πάνω στο καίριο αυτό ζήτημα;

Θεωρώ την ερώτησή σας πολύ καίρια και συμφωνώ απόλυτα μαζί σας για την εμπλοκή των παιδιών στο θέμα της ενημέρωσης, ενδυνάμωσης και επίλυσης του θέματος του σχολικού εκφοβισμού. Θα δανειστώ τα λόγια του Σωκράτη και θα σας πω πως «ο άνθρωπος που φέρεται με κακία δεν είναι κακός, αλλά αδαής, γιατί δεν έχει βρει το καλό μέσα του.» Βασιζόμενη σε αυτό, πιστεύω ακράδαντα, πως κανένα παιδί δεν θέλει να προκαλέσει κακό σε κανέναν. Τα παιδιά είναι καθαροί οργανισμοί και εκφράζουν αυτό που λαμβάνουν από το περιβάλλον τους. Βάσει αυτής της πεποίθησης θα έλεγα, πως η εμπλοκή των παιδιών στην ενημέρωση και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού θα αυξήσει την ευαισθητοποίησή τους στο θέμα του bullying. Παράλληλα, τα παιδιά μπορούν πολλές φορές να μιλήσουν την «γλώσσα» των εφήβων καλύτερα από εμάς τους μεγάλους, οπότε αυτό και μόνο μπορεί να είναι καθοριστικό στην βοήθεια που μπορεί να δοθεί σε έναν έφηβο που έχει υποστεί bullying ή ακόμα και σε εκείνον που κάνει bullying. Πστεύω πως οι έφηβοι μπορούν να βρουν καλύτερους και περισσότερους τρόπους για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Από την επαφή μου με φοιτητές στο Πανεπιστήμιο και με συμμαθητές των παιδιών μου, έχω διαπιστώσει πολλές φορές, ότι τα παιδιά έχουν πάντα την διάθεση να βοηθήσουν άλλα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Ωστόσο, το πρόγραμμα των εφήβων σήμερα είναι πολύ πιεσμένο και μπορεί να μην τους επιτρέπει την συμμετοχή σε μία μόνιμη ομάδα για την διατύπωση προτάσεων αναφορικά με την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού ή ακόμα και την παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης σε παιδιά που έχουν υποστεί bullying. Αν όμως γινόταν να δημιουργηθεί μία μόνιμη ομάδα εφήβων, για την αντιμετώπιση του bullying, θεωρώ πως το αποτέλεσμα θα ήταν ιδιαίτερα θετικό.

-Τώρα που τα kosmonea- Ο κόσμος γύρω μας ανοίγουν ξανά τον φάκελο του σχολικού εκφοβισμού και με βάση την προηγούμενη σχετική σας  εμπειρία, ποιες θεωρείτε πως  είναι οι πιο πρόσφορες καλές πρακτικές για την ευαισθητοποίηση μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών πάνω στο κρίσιμο αυτό ζήτημα και ποιοι  πρέπει να είναι οι στόχοι  της νέας ανανεωμένης αυτής πρωτοβουλίας;

Καταρχήν θα ήθελα να συγχαρώ όλους σας και ιδιαιτέρως την κα Παρίση, για την πρωτοβουλία σας να ανοίξετε ξανά το φάκελο του σχολικού εκφοβισμού. Το θέμα του bullying είναι σύνθετο και έτσι πρέπει να αντιμετωπιστεί. Είναι σημαντικό να ενημερωθούν οι γονείς όλων των παιδιών του Δήμου μας για τις διαστάσεις του bullying, τα «συμπτώματα» των εφήβων που έχουν υποστεί εκφοβισμό αλλά και τις πιθανές συνέπειες που προκύπτουν από την μη έγκαιρη αντιμετώπιση-θεραπεία του εφήβου που έχει υποστεί εκφοβισμό. Όταν έπεσε στην αντίληψη μου, πως παιδιά που έχουν υποστεί εκφοβισμό και δεν ζητούν βοήθεια, καταλήγουν συχνά σε αυτοκτονία, σαν μητέρα πάγωσα και προσπάθησα ενεργά, με όποιο τρόπο μπορούσα, να «σώσω» τουλάχιστον ένα παιδί. Ξέρετε το πιο δύσκολο πράγμα στο θέμα του bullying, είναι να καταλάβουμε οι γονείς ότι δεν χρειάζεται να αφορά το δικό μας παιδί για να αναλάβουμε σήμερα δράση. Μπορεί να είναι το παιδί της γειτονιάς, το παιδί του φίλου, το παιδί που ακούμε στην τηλεόραση. Όποιο παιδί και να είναι, είναι χρέος όλων μας, πιστεύω, να βοηθήσουμε να μην πονέσει ξανά κανένα παιδί από το bullying. Έτσι λοιπόν, όποια δράση κι αν γίνει, δεν θα έχει κανένα ενδιαφέρον και καμία χρησιμότητα, αν αυτή δεν αντανακλά το ενδιαφέρον όλων μας, κάθε γονιού, κάθε εκπαιδευτικού, κάθε ανθρώπου, να μην πονέσει ξανά κανένα παιδί από το bullying. Κατόπιν αυτού, είναι σημαντικό, πιστεύω, οι πρώτες δράσεις να στοχεύουν στην ενημέρωση των γονιών και εκπαιδευτικών. Είναι θετικό πως τα στοιχεία βοηθούν άμεσα και αποτελεσματικά στην κατανόηση των διαστάσεων του προβλήματος του σχολικού εκφοβισμού. Όταν διαπιστώνεις, βάσει των επίσημων στοιχείων που δημοσίευσε το 2022 η Ε.Ε. για το bullying, πως 1 στα 3 παιδιά πέφτει θέμα σχολικού εκφοβισμού εντός του σχολικού περιβάλλοντος, ενώ μόνο το 25% αυτών το αναφέρει στην οικογένεια, η γνώση αυτή μένει στη συνείδησή σου για καιρό, καθώς τα νούμερα δυστυχώς είναι τρομακτικά. Έτσι λοιπόν οι ενημερωτικές συζητήσεις είναι καθοριστικής σημασίας για να αυξηθεί το ενδιαφέρον των γονιών και των εκπαιδευτικών του Δήμου μας. Δράσεις όπως η έκθεση ζωγραφικής, που επιχειρήσαμε με την κα Παρίση, θεωρώ πως είναι επίσης σημαντικές, γιατί «ανοίγουν» το θέμα για περαιτέρω συζήτηση στους μαθητές δημοτικού. Ωστόσο θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό, να βρούμε τρόπους όλοι μας, να ενδυναμώσουμε τους εφήβους να ζητούν βοήθεια και να αντιληφθούν πως δεν φταίνε οι ίδιοι για τον εκφοβισμό που μπορεί να δέχονται. Η αποδοχή στην διαφορετικότητα είναι ένα ακόμα βασικό στοιχείο αντιμετώπισης του bullying. Έτσι λοιπόν, δράσεις για την αποδοχή της διαφορετικότητας, όπως για παράδειγμα θεατρικές παραστάσεις, διοργανωμένες αποκλειστικά από τους εφήβους του Δήμου μας ή  συναυλίες για τη διαφορετικότητα ή το bullying, θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν τους εφήβους μας. Τέλος είναι θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό να εμπλακούν οι σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων των σχολείων του Δήμου μας, καθώς επίσης και η Ένωση Γονέων, οι οποίοι έχοντας ένα κοινό πρόσημο, το καλό των παιδιών, να συνεργαστούν με γονείς, εκπαιδευτικούς και μαθητές και να βοηθήσουν στο στοίχημα όλων μας «κανένα παιδί να μην πονέσει ξανά από το bullying». Γιατί αν «σωθεί» έστω και ένα παιδί, κάτι καλό θα έχει ξεκινήσει να γίνεται στον κόσμο.

(*) Η Κατερίνα Παπακωνσταντίνου είναι Οικονομολόγος και Επικοινωνιολόγος Μάρκετινγκ. Είναι υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος ΟΔΕ στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και Σύμβουλος Επιχειρήσεων. Είναι μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Μάρκετινγκ και έχει επαγγελματική εμπειρία ετών στη συμβουλευτική επιχειρήσεων. Στο παρελθόν έχει διατελέσει διευθυντικό στέλεχος επιχείρησης επαγγελματικής κατάρτισης και έχει εργαστεί στην οικονομική διαχείριση ευρωπαϊκών έργων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Από την θέση της υποψήφιας διδάκτορος έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα, καθώς επίσης έχει κάνει παρουσιάσεις σε διεθνή και παγκόσμια συνέδρια μάρκετινγκ, με επιστημονικές δημοσιεύσεις στα πρακτικά συνεδρίων στο πεδίο της επικοινωνίας μάρκετινγκ. Τα τρέχοντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι στο πεδίο της ολοκληρωμένης επικοινωνίας μάρκετινγκ, της βιώσιμης ανάπτυξης επωνυμιών, το ESG, το customer-based brand equity και το branding.