Όλυμπος… το βουνό των Θεών αλλά και των ανθρώπων

Όλυμπος

Κείμενο: Νίκος Τόδουλος

Φωτογραφίες: Νίκος Τόδουλος /deyael.gr

Όλυμπος ….  η κατοικία των Θεών, η κορυφή του κόσμου και τόπος λατρείας των αρχαίων Ελλήνων.  Ένας τόπος αρχέγονος, επιβλητικός, άγριος που αγγίζει τα 3.000μ. Ποτέ δεν θα ξεχάσω το συναίσθημα της πρώτης ανάβασής μου τρεις δεκαετίες πριν… μαζί με τον εκπαιδευτή μας στους προσκόπους, τον κ. Σπύρο. Καλή σου ώρα δάσκαλε που μας έμαθες τόσα πολλά για τα βουνά μας και τον τόπο μας, μας δίδαξες να είμαστε ταπεινοί με την φύση, μας έδωσες τη δυνατότητα να υπερβούμε τα όριά μας, σωματικά και πνευματικά και να καταλάβουμε από μικροί ότι καμία προσπάθεια δεν είναι σισύφειος. Η θέα πρωτόγνωρη και μαγική, η έλξη καθηλωτική, σαν να υπήρχε ένα αόρατο πέπλο που με εμπόδιζε να πάρω τον δρόμο της επιστροφής. Ακόμα και σήμερα όσες φορές και να πηγαίνω πάντα μα πάντα ανακαλύπτω κάτι καινούργιο, βλέπω μια άλλη εικόνα, μια άλλη πλευρά του βουνού. Αμέτρητες φορές έχω περπατήσει στις πλαγιές του, έχω σταθεί στις κορυφές του, έχω ξεδιψάσει στα νερά του, έχω κοιμηθεί στα αλπικά λιβάδια του, έχω σκαρφαλώσει στις ορθοπλαγιές του.

Όπως γράφει και ο Βασίλης Ιθακήσιος, ο άνθρωπος που επί είκοσι χρόνια έζησε συντροφιά με τους Θεούς του Ολύμπου, ο καλλιτέχνης που για να γευθεί το μεγαλείο του βουνού και να το αποδώσει με τα χρώματά του, εγκατέλειψε τους ανθρώπους και έζησε σε μια απρόσιτη σπηλιά του Ολύμπου, την οποία χρησιμοποίησε για σπίτι και εργαστήρι του. «…ο Όλυμπος είναι ο Παρθενώνας της ελληνικής φύσης… είδα χιόνια που να αρχίζουν από την κορυφή του και να φθάνουν ως τα νύχια, ως τη θάλασσα του Θερμαϊκού, ένα ηλιόλουστο άφθαστης ελληνικής ομορφιάς που θα έλεγε κανείς ότι ένας γλύπτης, ένας μεγάλος καλλιτέχνης το ελάξεψε. Εκπληκτικό θέαμα μα την αλήθεια που δύο μάτια και μια μόνο αίσθηση δεν ήταν αρκετά να το χαρούνε».

Ένας φυσικός, πανέμορφος επίγειος παράδεισος στα όρια Μακεδονίας και Θεσσαλίας. Είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, ξακουστό ανά την υφήλιο, εδώ και αιώνες κινεί την περιέργεια του ανθρώπου και ο συμπαγής ορεινός του όγκος, σμιλευμένος από τις δυνάμεις της φύσης εξάπτει την φαντασία του. Πόλος έλξης για όλους τους ορειβάτες του κόσμου. Βραχώδεις, απόκρημνες κορυφές, βαθιές χαράδρες, φαράγγια, ρεματιές, αλπικά λιβάδια και πυκνά δάση, συνθέτουν αυτό το σπάνιο μωσαϊκό με εικόνες μοναδικής ομορφιάς. Η πρώτη ανάβαση στον Μύτικα έγινε στις 2 Αυγούστου του 1913 από δύο Γαλλοελβετούς, τον γνωστό φωτογράφο Frederic Boissonas και τον ιστορικό τέχνης Daniel Baud-Bovy, με οδηγό τον κυνηγό και ορειβάτη Χρήστο Κάκκαλο.

Με θέα το οροπέδιο και τον Μύτικα από την κορυφή της Σκούρτα
Με θέα το οροπέδιο και τον Μύτικα από την κορυφή της Σκούρτα

Η βλάστηση του Ολύμπου λόγω του έντονου ανάγλυφου και της μικρής απόστασης από τη θάλασσα χαρακτηρίζεται από διαφορετικά μικροπεριβάλλοντα. Στα χαμηλότερα υψόμετρα υπάρχουν δέντρα χαμηλού ύψους όπως κέδροι, κουμαριές και σφενδάμια. Πιο ψηλά συναντάμε δάση οξιάς, ελάτης και ορεινών κωνοφόρων όπως ο ίταμος ενώ στα φαράγγια και στις ρεματιές κυριαρχούν τα πλατάνια και οι ιτιές. Στα ψηλότερα στρώματα του βουνού πριν την αλπική ζώνη κυρίαρχο είδος είναι το σπάνιο είδος λευκής πεύκης, το ρόμπολο το οποίο κάνει την εμφάνισή του και από το υψόμετρο των 1.000 μέτρων και δημιουργεί αμιγές δάσος σχεδόν μέχρι τα 2.000 μέτρα. Στην αλπική ζώνη υπάρχει μια ποικιλία οικοσυστημάτων με πολλά ενδημικά μυροβόλα αγριοβότανα, ποικιλόχρωμα και σπάνια αγριολούλουδα. Μέσα στα απρόσιτα δάση και στις απόκρημνες πλαγιές του βουνού βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη θηλαστικών και πτηνών με πιο γνωστά και χαρακτηριστικά το αγριόγιδο, τον λύκο, το αγριογούρουνο, την αγριόγατα και τον χρυσαετό.

Αγριολούλουδο στα όρια της Αλπικής Ζώνης του Ολύμπου
Αγριολούλουδο στα όρια της Αλπικής Ζώνης του Ολύμπου
Δάσος από οξιές
Δάσος από οξιές στο μονοπάτι από τα Πριόνια προς το καταφύγιο Σπήλιος Αγαπητός

Ο Όλυμπος αποτελεί την πρώτη περιοχή στην Ελλάδα που ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός το 1938 και το 1981 χαρακτηρίστηκε από την UNESCO σαν «διατηρητέο μνημείο της παγκόσμιας βιόσφαιρας».O ορεινός του όγκος, το σχήμα του και οι ψηλές κορυφές του, γεμάτες ομίχλη και σύννεφα προκάλεσαν δέος και θαυμασμό στον προϊστορικό άνθρωπο που κατοίκησε στις παρυφές του. Αυτοί πρώτοι δημιούργησαν τους θρύλους που αργότερα έδωσαν τους θεούς των αρχαίων Ελλήνων. Σύμφωνα με τον Όμηρο οι δώδεκα θεοί κατοικούσαν στα φαράγγια του Ολύμπου εκεί που βρίσκονται τα παλάτια τους. Το Πάνθεον (η ψηλότερη κορυφή Μύτικας), είναι το σημείο συνάντησής τους και των έντονων συζητήσεών τους. Ο θρόνος του Δία (η κορυφή Στεφάνι), φιλοξενεί αποκλειστικά τον «Πατέρα των θεών και των ανθρώπων», τον Ζευς. Από εκεί κυβερνά τους θεούς του Ολύμπου και εξαπολύει τους κεραυνούς του. Στους πρόποδες του Ολύμπου, 5 χλμ. από τη θάλασσα, βρίσκεται το Δίον, ιερή πόλη των αρχαίων Ελλήνων αφιερωμένη στο δωδεκάθεο.

Ο Θρόνος του Δία Στεφάνι.
Ο Θρόνος του Δία Στεφάνι.

ΑΝΟΙΞΗ

Την άνοιξη η φύση και οι άνθρωποι στον Όλυμπο βρίσκονται σε εγρήγορση. Η μέρα μεγαλώνει και οι αισθήσεις ξυπνούν. Στην ανατολική πλευρά, αντίθετα με την απόσταξη από τα στέμφυλα των σταφυλιών που παράγουν κλασικό τσίπουρο το φθινόπωρο, εδώ στα ρακοκάζανα γύρω από το κάστρο του Πλαταμώνα και τις Σκοτίνας περιμένουν τον Μάιο να αποστάξουν τα κούμαρα, τον ώριμο καρπό από τις κουμαριές, που μάζεψαν το χειμώνα από τα δάση του Ολύμπου για να πάρουν ένα αρωματικό και ιδιαίτερο γευστικό απόσταγμα, το κουμαρίσιο τσίπουρο που είναι από τα παραδοσιακά ποτά της περιοχής. Εκεί κοντά υπάρχει η εύκολη πεζοπορική διαδρομή δύο ωρών που συνδέει τα γραφικά χωριά Παλαιός Παντελεήμονας και Παλαιά Σκοτίνα. Για τους πιο περιπετειώδεις, στην βόρεια πλευρά του Ολύμπου υπάρχει η εντυπωσιακή αλλά και απαιτητική διαδρομή της ράχης «Μπάμπαλα» η οποία ξεκινάει από το όμορφο καταφύγιο στη θέση «Κρεβάτια» σε υψόμετρο 950μ., λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό της Βροντούς και καταλήγει στο Οροπέδιο των Μουσών στο καταφύγιο «Γιόσος Αποστολίδης», περνώντας από το πέρασμα μεταξύ των κορυφών Προφήτη Ηλία-Τούμπας.

Το οροπέδιο των Μουσών
Το οροπέδιο των Μουσών

 

 

Άγρια άλογα στο οροπέδιο των μουσών
Άγρια άλογα στο οροπέδιο των μουσών

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Το καλοκαίρι μάς φέρνει αντιμέτωπους με την ηρεμία που προσφέρει η φύση σε ένα ειδυλλιακό και δροσερό περιβάλλον με ζεστά χρώματα για αυτούς που αναζητούν κάτι το διαφορετικό μακριά από την πολυκοσμία των νησιών. Οι μοναδικές ακτές της Πιερίας θα σας ανταμείψουν με την φυσική ομορφιά που σας προσφέρουν. Εκτείνονται σε μήκος πάνω από 70 χλμ., από τον οικισμό των Νέων Πόρων και τις παρυφές του Ολύμπου, μέχρι τη Μεθώνη και τον υδροβιότοπο του Αλιάκμονα. Πλατιές ακτές, με πλούσια άμμο, βότσαλα, άλση και πευκώνες, καταλήγουν ομαλά στην γαλάζια θάλασσα. Εάν όμως το καλοκαιρινό τρίπτυχο ήλιος, θάλασσα και άμμος δεν είναι αρκετό υπάρχει μια από πιο γνωστές διαδρομές για όσους θα θελήσουν πρώτη φορά να ανέβουν τον Όλυμπο. Είναι η κλασική διαδρομή με καλή σηματοδότηση που ξεκινά από τη θέση Γκορτσιά και μετά από περίπου 5-6 ώρες πεζοπορίας βρίσκεται στο οροπέδιο των Μουσών σε υψόμετρο 2.700μ. Εδώ υπάρχουν δύο καταφύγια «Γιόσος Αποστολίδης» και «Χρήστος Κάκκαλος», τα ψηλότερα καταφύγια στον ελλαδικό χώρο, τα οποία είναι ανοιχτά από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο προσφέροντας λιτή φιλοξενία με πλούσιο όμως φαγητό. Ένα από τα ομορφότερα σημεία είναι η θέα από την κορυφή της Σκούρτας προς τις ψηλότερες κορυφές του Ολύμπου. Η ανάβαση στον Μύτικα 2.918μ. είναι τεχνικά πιο δύσκολη και θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας.

ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ

Για τον Όλυμπο το φθινόπωρο είναι η πιο γοητευτική εποχή του χρόνου. Το βουνό προσφέρει εικόνες απαράμιλλης ομορφιάς με τα έντονα χρώματα του φθινοπώρου να καλύπτουν την Πιερική γη. Ο καιρός επιτρέπει τους μακρινούς περιπάτους αλλά και την ποδηλασία. Στις αρχές Νοεμβρίου οι τυχεροί θα πάρουν μέρος και στην παρασκευή του παραδοσιακού τσίπουρου καθώς τα αποστακτήρια παίρνουν φωτιά. Μέρες γιορτής στην Βροντού, το παλαιό Ελευθεροχώρι, αφορμή για διασκέδαση με καλή παρέα, συνοδεία μεζέδων, μουσικής και χορού. Μια ανάβαση στην κορυφή Σκολιό (2.904μ.) που είναι η τρίτη ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου θα ανταμείψει και τον πιο απαιτητικό πεζοπόρο. Η πιο εύκολη πρόσβαση γίνεται από την ανατολική πλευρά, από την θέση Πριόνια περνώντας από το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» και στην συνέχεια την κορυφή της Σκάλας (2.882μ.). Η θέα από και προς όλες τις κατευθύνσεις είναι απλώς μαγευτική. Το καταφύγιο είναι χτισμένο σε υψόμετρο 2.100 μέτρων στη θέση «Μπαλκόνι» και λειτουργεί από τα μέσα Μαΐου μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Με τις θερμοκρασίες να χαμηλώνουν, την υγρασία στη γη, τις ακτίνες του ήλιου να περνούν δειλά ανάμεσα στα φυλλώματα, τα πουλιά να φεύγουν για το ζεστό νότο, η φύση ντύνεται σιγά-σιγά με τα χρώματα του χειμώνα.

ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Την ώρα που οι κορυφές του Ολύμπου έχουν ασπρίσει από το λευκό, σχεδόν εκτυφλωτικό, χιόνι, οι περιοχές στους πρόποδες του βουνού ετοιμάζονται να υποδεχθούν τον χειμώνα που φέρνει το κρύο και τον παγωμένο αέρα. Καθώς οι χειμερινές αναβάσεις στον Όλυμπο εγκυμονούν πολλούς κινδύνους και απευθύνονται αποκλειστικά σε έμπειρους ορειβάτες με τεχνικές γνώσεις, καταφύγια δεν λειτουργούν, ίσως μόνο μετά από επικοινωνία και συνεννόηση με τον διαχειριστή του «Χρήστος Κάκκαλος» και αυτό πάντα εξαρτάται και από τις συνθήκες. Όμως υπάρχουν διαδρομές χαμηλότερα που ο καθένας θα μπορούσε να απολαύσει. Μια τέτοια διαδρομή είναι το φαράγγι του Ενιπέα που ξεκινά από το Λιτόχωρο, ακριβώς στους πρόποδες του Ολύμπου στην περιοχή των Μύλων και καταλήγει στη θέση Πριόνια με υψόμετρο 1.100μ. Ο ποταμός ήταν γνωστός από τα ομηρικά χρόνια με το όνομα Ενιπεύς το οποίο ήταν ένα από τα λατρευτικά προσωνύμια του θεού Ποσειδώνα. Ο αρχαίος μύθος λέει ότι ο Ενιπέας ήταν ένας όμορφος νέος, που τον ποθούσαν όλες οι θεές του Ολύμπου. Ο ίδιος όμως προτίμησε την Αφροδίτη, προκαλώντας έτσι την οργή της Ήρας, η οποία για να τον εκδικηθεί τον μεταμόρφωσε σε ποταμό. Προς το τέλος της διαδρομής υπάρχει και η Παλιά Ιερά Μονή του Αγίου Διονυσίου που αξίζει να την επισκεφτείτε. Ιδρύθηκε το 1542 μόλις 18 χλμ. από το Λιτόχωρο. Κτήτορας της παλιάς μονής είναι ο Άγιος Διονύσιος ο «εν Ολύμπω», ο πρώτος ασκητής αυτού του τόπου. Κοντά στο παλιό μοναστήρι υπάρχει και σώζεται το Σπήλαιο όπου ασκήτεψε ο Άγιος, μέσα σ’ ένα υπέροχο τοπίο.

Το Φαράγγι του Ενιπέα
Το Φαράγγι του Ενιπέα
Η σκήτη του Αγ.-Διονυσίου στον Όλυμπο
Η σκήτη του Αγ.-Διονυσίου στον Όλυμπο

Ο Όλυμπος για πολλούς παραμένει ακόμα απρόσιτος και μυστηριώδης προκαλώντας τον επισκέπτη να ανακαλύψει μόνος του την αλήθεια των θρύλων του αλλά συνάμα να μην ξεχάσει ποτέ ότι στον Όλυμπο «οι άνθρωποι μπορούν… μόνο όταν οι Θεοί το επιτρέπουν».

Κείμενο: Νίκος Τόδουλος

Φωτογραφίες: Νίκος Τόδουλος /deyael.gr

cosmorama-travel.gr