Γιατί η ανακύκλωση δεν πετυχαίνει στην Ελλάδα;

Γράφει  Χρύσα Παριση

Η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης όσον αφορά την ανακύκλωση. Παρά τις επενδύσεις, τις καμπάνιες ευαισθητοποίησης και τις ευρωπαϊκές πιέσεις, το ποσοστό ανακύκλωσης παραμένει απογοητευτικά χαμηλό. Πού βρίσκεται το πρόβλημα; Φταίνε οι πολίτες, οι πολιτικές ή το σύστημα στο σύνολό του;

Η ανακύκλωση στην Ελλάδα ξεκίνησε επίσημα τη δεκαετία του 2000 με την εισαγωγή των μπλε κάδων. Ωστόσο, οι υποδομές παρέμειναν ανεπαρκείς, η εξάρτηση από τις χωματερές συνέχισε να είναι υψηλή παρά την ευρωπαϊκή απαγόρευση, και η έλλειψη διαφάνειας και μακροπρόθεσμων σχεδίων αποθάρρυνε τους πολίτες. Επιπλέον, η έλλειψη χωριστής συλλογής για περισσότερα ρεύματα αποβλήτων περιορίζει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας ανακύκλωσης.

Τα κέντρα διαλογής είναι λίγα και πολλές φορές αναποτελεσματικά. Παρότι γίνονται καμπάνιες ενημέρωσης, η ανακύκλωση παραμένει ένα ζήτημα στο οποίο οι πολίτες συχνά δεν συμμετέχουν ενεργά. Η αλλαγή νοοτροπίας και η ενίσχυση της πρόθεσης των πολιτών είναι κρίσιμα ζητήματα. Επιπλέον, δεν υπάρχουν ουσιαστικά κίνητρα για τα νοικοκυριά που ανακυκλώνουν σωστά, ενώ η έλλειψη συντονισμού και οργάνωσης σε επίπεδο δήμων και κεντρικής διοίκησης επιβαρύνει την κατάσταση.

Σύμφωνα με το τελευταίο δελτίο τύπου του Υπουργείου Εσωτερικών, εφαρμόζεται το Τέλος Ταφής, το οποίο επιβάλλεται στα απορρίμματα που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, με στόχο τη μείωση των αποβλήτων που θάβονται. Το 85% των εσόδων από το τέλος ταφής θα επιστρέφεται στους ΟΤΑ για έργα διαχείρισης και ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο 15% θα διατίθεται για την αποκατάσταση παράνομων χωματερών. Επιπλέον, οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι αυξάνονται κατά 70 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για την ενίσχυση των ΟΤΑ. Αυτές οι πρωτοβουλίες αποσκοπούν στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης και στη μείωση των προστίμων από την ΕΕ λόγω μη συμμόρφωσης.

Η ενίσχυση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές, οι συνεχείς καμπάνιες ενημέρωσης για σωστή ανακύκλωση, η διαλογή στην πηγή με περισσότερους κάδους για διαφορετικά υλικά, η παροχή μειώσεων στα δημοτικά τέλη για όσους ανακυκλώνουν σωστά, η δημιουργία περισσότερων κέντρων διαλογής και ανακύκλωσης, και η ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ κρατικών φορέων και τοπικών κοινωνιών είναι μόνο μερικές από τις απαραίτητες παρεμβάσεις.

Η αποτυχία της ανακύκλωσης στην Ελλάδα δεν οφείλεται μόνο στους πολίτες, αλλά και σε ένα σύστημα που δεν υποστηρίζει τη βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων. Με τις σωστές υποδομές, πολιτικές και συνεργασία, μπορούμε να γίνουμε μέρος της λύσης. Το ερώτημα είναι: Θα αρπάξουμε αυτήν την ευκαιρία ή θα συνεχίσουμε να θάβουμε το μέλλον μας στις χωματερές;