Γυναικοκτονίες στην Ελλάδα: Πόσες ακόμα;

Γράφω αυτό το κείμενο με αφορμή το φρικτό έγκλημα που σημειώθηκε στους Αμπελόκηπους. Ένας 39χρονος άνδρας δολοφόνησε τη σύζυγό του με σφυρί, την ώρα που τα παιδιά τους βρίσκονταν στο διπλανό δωμάτιο.

Το περιστατικό αυτό, δυστυχώς, δεν είναι η εξαίρεση. Το 2024, που φτάνει στο τέλος του, έχουν καταγραφεί 14 γυναικοκτονίες. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απλώς στατιστικά· είναι ζωές που χάθηκαν άδικα, οικογένειες που καταστράφηκαν, παιδιά που τραυματίστηκαν για πάντα.

Τα στατιστικά στοιχεία είναι αμείλικτα. Το 2021 καταγράφηκαν 17 γυναικοκτονίες, ενώ το 2022 ο αριθμός αυξήθηκε σε 24. Η Ελλάδα κατέγραψε την υψηλότερη ετήσια αύξηση γυναικοκτονιών μεταξύ 20 ευρωπαϊκών χωρών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με μια συγκλονιστική άνοδο 187,5% από το 2020 στο 2021. Αυτά τα νούμερα αντικατοπτρίζουν μια πραγματικότητα που γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινή.

Η έμφυλη βία δεν περιορίζεται στις γυναικοκτονίες. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, το πρώτο εννεάμηνο του 2024 καταγράφηκαν πάνω από 18.000 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, με τα τρία στα τέσσερα θύματα να είναι γυναίκες. Αυτά τα περιστατικά, μαζί με τα ποσοστά σεξουαλικής παρενόχλησης –μία στις τρεις γυναίκες την έχει υποστεί στον εργασιακό χώρο–, σκιαγραφούν μια κοινωνία όπου οι γυναίκες δεν μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς ούτε στο σπίτι τους ούτε στη δουλειά τους.

Η πατριαρχία και τα έμφυλα στερεότυπα είναι οι θεμελιώδεις αιτίες που τροφοδοτούν αυτή την κατάσταση. Οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται ως «ιδιοκτησία», και όταν διεκδικούν την ελευθερία τους, γίνονται στόχοι βίας. Επιπλέον, η έλλειψη επαρκούς νομικής προστασίας και εξειδικευμένων δομών υποστήριξης για τα θύματα εντείνει το πρόβλημα. Η αναγνώριση του όρου «γυναικοκτονία» και η νομική του κατοχύρωση είναι αιτήματα που επανέρχονται συνεχώς, αλλά παραμένουν αναπάντητα. Είναι καιρός να γίνουν πραγματικότητα.

Η κοινωνία δεν μπορεί να μένει αμέτοχη. Χρειαζόμαστε συντονισμένες προσπάθειες για την εξάλειψη της έμφυλης βίας. Η εκπαίδευση είναι το πρώτο βήμα: τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν από νωρίς να απορρίπτουν τα στερεότυπα. Παράλληλα, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης είναι απαραίτητη, ώστε όλοι να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα του προβλήματος. Οι μηχανισμοί προστασίας των θυμάτων, όπως καταφύγια και δωρεάν ψυχολογική και νομική υποστήριξη, πρέπει να ενισχυθούν άμεσα.

Δεν μπορούμε να αγνοούμε άλλο την πραγματικότητα. Οι γυναικοκτονίες δεν είναι προσωπικές υποθέσεις. Είναι κοινωνικό πρόβλημα που μας αφορά όλους. Πόσες ακόμα τραγωδίες πρέπει να συμβούν για να ξυπνήσουμε; Η απάντηση πρέπει να είναι μία: καμία.