Καύση ή Ανακύκλωση;

Καύση ή Ανακύκλωση;

Η κρίσιμη επιλογή για το περιβάλλον και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η καύση απορριμμάτων προβάλλεται ως «λύση» για τη διαχείριση των αποβλήτων. Είναι όμως πραγματικά βιώσιμη; Τι ισχύει στην Ευρώπη; Ποια είναι τα όρια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και γιατί πρέπει να διασφαλίσει τη διαφάνεια και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη;

Το τελευταίο διάστημα η Τοπική Αυτοδιοίκηση καλείται να τοποθετηθεί σχετικά με τη δημιουργία μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων (Waste-to-Energy), στο πλαίσιο του νέου εθνικού σχεδιασμού για τα απόβλητα.

Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει εύλογες ανησυχίες, καθώς δεν πρόκειται απλώς για ένα τεχνικό έργο, αλλά για μια συνολική πολιτική επιλογή που επηρεάζει:

• την ποιότητα ζωής των πολιτών,

• το περιβάλλον των τοπικών κοινωνιών,

• την κατεύθυνση της χώρας ως προς την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία.

 Τι σημαίνει ενεργειακή αξιοποίηση;

Πρόκειται για μονάδες που μετατρέπουν τα απορρίμματα – συνήθως μέσω καύσης – σε θερμική ή ηλεκτρική ενέργεια. Υπό αυστηρές προδιαγραφές, η μέθοδος αυτή μπορεί να μειώσει τον όγκο των απορριμμάτων. Ωστόσο:

• Δεν προάγει την ανακύκλωση.

• Παράγει ατμοσφαιρικούς ρύπους και τέφρα (υπολείμματα).

• Δημιουργεί αντικίνητρα για διαλογή στην πηγή.

• Οδηγεί σε δεσμεύσεις μακροχρόνιου χαρακτήρα με αβέβαια κόστη.

Τι συμβαίνει στην Ευρώπη;

Η εμπειρία χωρών όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία δείχνει ότι η καύση:

• Επιβραδύνει την ανακύκλωση.

• Δημιουργεί εξάρτηση από τη συνεχή παροχή απορριμμάτων.

• Συνάντησε έντονη αντίδραση από τις τοπικές κοινωνίες.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο έχει προειδοποιήσει ότι η υπερεπένδυση σε μονάδες καύσης υπονομεύει τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει απορρίψει επανειλημμένα αιτήματα χρηματοδότησης τέτοιων μονάδων, καθώς θεωρεί ότι έρχονται σε αντίθεση με την πολιτική Zero Waste και την κυκλική οικονομία.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή:

• Η ανακύκλωση υπολείπεται σημαντικά των ευρωπαϊκών στόχων.

• Δεν υπάρχει δομημένη διαλογή στην πηγή.

• Οι ΟΤΑ έχουν υποστελεχωμένες υπηρεσίες καθαριότητας και ανεπαρκή εξοπλισμό.

• Λείπει μια ουσιαστική διαβούλευση με τους πολίτες και τους επιστημονικούς φορείς.

Σε αυτό το πλαίσιο, η βιαστική υιοθέτηση της καύσης ως λύσης ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους:

• Περιβαλλοντικούς

• Οικονομικούς

• Κοινωνικούς

 Η ευθύνη της Αυτοδιοίκησης

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν οφείλει να στηρίζει τα εκάστοτε κυβερνητικά συμφέροντα. Δεν είναι μηχανισμός έγκρισης προειλημμένων αποφάσεων.

Έχει  υποχρέωση να:

• απαιτεί τεκμηρίωση και διαφάνεια,

• ενημερώνει τους πολίτες,

• διασφαλίζει περιβαλλοντική ισορροπία και δικαιοσύνη.

Οφείλει να σταθεί κριτικά και υπεύθυνα, χωρίς να γίνεται χειροκροτητής επιλογών που ενδέχεται να υπονομεύσουν τη βιωσιμότητα του τόπου.

 Η στάση μας: Θετική μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις

Δεν είμαστε apriori υπέρ ή κατά της ενεργειακής αξιοποίησης. Αλλά απαιτούμε:

• πλήρη ενημέρωση και ουσιαστικό διάλογο,

• επιστημονική τεκμηρίωση και σύγκριση εναλλακτικών,

• εξασφάλιση της υγείας των κατοίκων και σεβασμό στο περιβάλλον,

• προτεραιότητα στην ανακύκλωση και όχι υποκατάστασή της.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση οφείλει να είναι φωνή των πολιτών και φύλακας του δημοσίου συμφέροντος – όχι εκπρόσωπος των κεντρικών σχεδιασμών.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι μηχανισμός έγκρισης κεντρικών σχεδίων. Έχει  ευθύνη να διασφαλίζει τη διαφάνεια, την επιστημονική τεκμηρίωση και την περιβαλλοντική δικαιοσύνη.