Ασφάλεια επίσκεψης στον οδοντίατρο και επιδημία Covid-19

Γράφει ο Σμυρλής Μάριος ,

Χειρουργός Οδοντίατρος

Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών

Τους τελευταίους μήνες με αφορμή την αύξηση των κρουσμάτων, τη συζήτηση για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού και την υποχρέωση διενέργειας rapid test για μη εμβολιασμένα άτομα για την επίσκεψη στο οδοντιατρείο, συζητήθηκε στο δημόσιο διάλογο και η ασφάλεια της επίσκεψης του ασθενούς στον οδοντίατρο σε σχέση με την επιδημία Covid-19. Όροι όπως το αερόλυμα έγιναν γνωστοί στο ευρύ κοινό, ερωτήματα τέθηκαν, οι ειδικοί έδωσαν απαντήσεις, αλλά και όπως είναι το σύνηθες σε τέτοιες περιπτώσεις, η «ταχύτητα κίνησης» της επικαιρότητας ξεπερνά τη δυνατότητα αφομοίωσης των νέων πληροφοριών με κίνδυνο πάντα να παραμείνει μία λανθάνουσα φοβία για έναν πιθανό κίνδυνο.

Τι είναι το αερόλυμα; Πόση ώρα παραμένει στον αέρα; Έχει ο οδοντίατρος μηχανισμούς για να αποτρέψει τη μετάδοση της νόσου από ασθενή σε ασθενή αλλά και από τον ασθενή στον ίδιο και αντίστροφα πάλι; Ποια είναι η μέχρι τώρα εμπειρία για τη μετάδοση της νόσου covid-19 στα οδοντιατρεία;

Το αερόλυμα, όσον αφορά την οδοντιατρική, είναι τα σταγονίδια που δημιουργούνται κατά τη χρήση του οδοντιατρικού τροχού (κυρίως χειρολαβή υψηλών ταχυτήτων), τη χρήση του μηχανήματος που γίνεται ο καθαρισμός των δοντιών δηλαδή του υπερήχου και τη χρήση της σοδοβολής. Τα σταγονίδια ανακλώμενα στη στοματική κοιλότητα επιμολύνονται με βακτήρια ή ιούς από το σάλιο και μπορούν να παραμείνουν αιωρούμενα έως και για 30 λεπτά. Στη συνέχεια αυτά κατακάθονται επιμολύνοντας τις επιφάνειες σε μια απόσταση περίπου 1,5 μέτρου γύρω από το κεφάλι του ασθενούς (οι μετρήσεις έγιναν για επιμόλυνση με βακτήρια ενώ για επιμόλυνση με ιούς, καθότι ελαφρύτεροι, η απόσταση μπορεί να είναι μεγαλύτερη). Κατά το διάστημα που είναι αιωρούμενα τα επιμολυσμένα σωματίδια μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε άτομα που τα εισπνεύσουν. Εδώ πρέπει να τονιστεί  ότι το νερό από το οδοντιατρικό μηχάνημα αποτελεί την κύρια πηγή των σταγονιδίων συμβάλλοντας στο 78% των μικροοργανισμών που διασπείρονται στο χώρο εργασίας, ενώ το σάλιο μόλις στο 0,1-1,2%. Επίσης σε μελέτη του Πανεπιστημίου του Οχάιο αναφέρεται ότι ακόμη και όταν χαμηλές συγκεντρώσεις SARS-CoV-2 βρίσκονταν στο σάλιο ασυμπτωματικών ασθενών, τα αιωρούμενα σωματίδια που εκτοξεύονταν κατά την οδοντιατρική πράξη δεν περιείχαν ίχνη του κορωνοϊού.

Ο οδοντίατρος είχε να αντιμετωπίσει μεταδοτικά νοσήματα και πριν την επιδημία του κορωνοϊού. Συνεπώς είναι εκπαιδευμένος και διαθέτει τα κατάλληλα μέσα για να προστατεύσει τους ασθενείς του και τον εαυτό του. Τα εργαλεία είναι αποστειρωμένα, οι επιφάνειες απολυμένονται με διαλύματα αποτελεσματικά έναντι και του κορωνοϊού και το στοματικό διάλυμα με το οποίο ξεπλένει ο ασθενής πριν την οδοντιατρική θεραπεία είτε είναι χλωρεξιδίνης είτε υπεροξειδίου  του υδρογόνου εξουδετερώνει τον ιό. Επίσης η χρήση συστήματος αναρρόφησης υψηλής έντασης με όγκο αναρρόφησης τουλάχιστον 300λίτρα/λεπτό, σε συνδυασμό με τη χρήση σιελαντλίας μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά την παραγωγή αερολύματος.

Η διαφορά τώρα είναι η υψηλή μεταδοτικότητα του νέου ιού και ότι βρισκόμαστε σε περίοδο πανδημίας με μεγάλο αριθμό ασυμπτωματικών φορέων που δεν αφήνει περιθώριο λαθών ή εφησυχασμού. Για αυτό το λόγο, επιπρόσθετα μέτρα λαμβάνονται στα οδοντιατρεία για να αυξηθεί ακόμα περισσότερο η ασφάλεια τόσο των ασθενών, όσο και του προσωπικού που εργάζεται σε αυτά. Τα επιπρόσθετα μέτρα μπορεί να αφορούν τη λήψη καλού ιστορικού ώστε να βρεθούν άτομα που έχουν εκτεθεί στον ιό, τη θερμομέτρηση του ασθενούς, τη χρήση ισχυρότερων μέσων αναρρόφησης, τη χρήση συστημάτων απολύμανσης του αέρα, τον συχνό αερισμό του οδοντιατρείου, την αποφυγή συνωστισμού στο χώρο αναμονής , τη χρήση αυξημένων μέτρων προστασίας από το προσωπικό του οδοντιατρείου και άλλα τα οποία εξατομικεύει ο οδοντίατρος ανάλογα με το χώρο και τον τρόπο εργασίας του αλλά και το περιστατικό. Η Ελληνική Οδοντιατρική Ομοσπονδία έχει εκδώσει οδηγίες προς τους οδοντιάτρους τις οποίες έχει επικαιροποιήσει 5 φορές καθώς οι γνώσεις μας για τη λοίμωξη Covid-19 αυξάνονταν. Δεν υπάρχουν μελέτες που να δείχνουν αύξηση της πιθανότητας νόσησης μετά από επίσκεψη στον οδοντίατρο και στις ΗΠΑ το ποσοστό των οδοντιάτρων που κόλλησαν ήταν 0,9%, ποσοστό που την περίοδο διενέργειας της μελέτης ήταν χαμηλότερο από το ποσοστό νόσησης του γενικού πληθυσμού.

Συμπερασματικά, οι οδοντίατροι ανέκαθεν λάμβαναν το μέγιστο των μέτρων για την εξασφάλιση της ασφάλειας των ασθενών τους. Παρόλα αυτά επιπρόσθετα μέτρα λαμβάνονται πλέον λόγω των ιδιαιτεροτήτων που προκύπτουν στην τρέχουσα πανδημία. Τα μέτρα αυτά φαίνεται να λειτουργούν και η πανδημία δε θα πρέπει να γίνει αφορμή για να παραμεληθούν η πρόληψη και η έγκαιρη θεραπεία των οδοντιατρικών νοσημάτων, έτσι ώστε το τέλος αυτής της δοκιμασίας να μας βρει με το ίδιο χαμόγελο που είχαμε και στην αρχή της.