Σαρακοστή Πάσχα : Το ημερολόγιο της Μεγάλης Σαρακοστής

της Μαρίας Δρόσου, Πρεσβυτέρας

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι η περίοδος των σαράντα ημερών πριν από την Κυριακή του Πάσχα, η οποία περιλαμβάνει τις επτά εβδομάδες της νηστείας. Η πρώτη εβδομάδα ονομάζεται Καθαρή Εβδομάδα και η τελευταία Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα.

Η Προέλευση και η Σημασία της Μεγάλης Σαρακοστής

Οι έξι πρώτες εβδομάδες της περιόδου ονομάζονται Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Η νηστεία αρχίζει από τον εσπερινό της Κυριακής της Τυροφάγου και ολοκληρώνεται την Παρασκευή πριν από την Κυριακή των Βαΐων.

Η Μεγάλη Σαρακοστή πήρε το όνομά της από τον αριθμό τεσσαράκοντα (σαράντα), έναν ιερό αριθμό στην παράδοση. Στη Βίβλο, τόσο ο Μωυσής στο όρος Σινά όσο και ο προφήτης Ηλίας στην έρημο του Χωρήβ νήστεψαν για σαράντα ημέρες πριν συναντήσουν τον Θεό. Κυρίως, όμως, η Σαρακοστή γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Ιησού Χριστού στην έρημο, όπως περιγράφεται στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (4:2). Ονομάζεται «Μεγάλη» για να διαφοροποιηθεί από τη νηστεία πριν από τα Χριστούγεννα, η οποία θεωρείται ελαφρότερη και αποκαλείται «Μικρή Σαρακοστή».

Η καθιέρωση της Μεγάλης Σαρακοστής ανάγεται στον 4ο αιώνα, ενώ η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες. Αργότερα, προστέθηκε και μία έβδομη εβδομάδα, διαμορφώνοντας τη διάρκεια που γνωρίζουμε σήμερα. Σε όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, κάθε Κυριακή τελείται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου αντί της συνήθους Θείας Λειτουργίας του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Το Έθιμο της Κυρά-Σαρακοστής

Ένα από τα πιο γνωστά ελληνικά έθιμα της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η «Κυρά-Σαρακοστή». Το έθιμο αυτό ήταν ένας τρόπος μέτρησης των ημερών της νηστείας, καθώς οι παλαιότεροι δεν είχαν τα σημερινά ημερολόγια.

Η Κυρά-Σαρακοστή ήταν μια χάρτινη ή ζυμωτή φιγούρα που απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια για την προσευχή, χωρίς στόμα ως ένδειξη νηστείας και με επτά πόδια – ένα για κάθε εβδομάδα της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι, με το τελευταίο να αφαιρείται το Μεγάλο Σάββατο.

Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, η παράδοση είχε μικρές διαφοροποιήσεις:

Στη Μακεδονία, το τελευταίο πόδι κρυβόταν σε ένα ξερό σύκο ή στο ψωμί της Ανάστασης, και όποιος το έβρισκε θεωρούνταν τυχερός.

Στον Πόντο, η Κυρά-Σαρακοστή δεν ήταν χάρτινη, αλλά κατασκευαζόταν από πατάτα ή κρεμμύδι, στο οποίο καρφώνονταν επτά φτερά κότας. Το έθιμο αυτό ονομαζόταν «κουκουρά», και κάθε εβδομάδα αφαιρούσαν ένα φτερό μέχρι το Πάσχα.

Η Μεγάλη Σαρακοστή αποτελεί μια περίοδο πνευματικής προετοιμασίας και εγκράτειας, οδηγώντας τους πιστούς προς τη μεγάλη εορτή της Ανάστασης του Χριστού, την κορυφαία στιγμή της Ορθοδοξίας.

πηγή vimaorthodoxias.gr