Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. «Μήγαρις ἔχω ἄλλο στὸ νοῦ μου πάρεξ ἐλευθερία καὶ γλῶσσα;».
Γράφει η Βίκυ Φλέσσα (*)
Σαν σήμερα, 9 Φεβρουαρίου, πριν από 166 χρόνια, το 1857 εξέπνευσε στην Κέρκυρα ο Εθνικός μας Ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ο οποίος είχε γεννηθεί στις 8 Απριλίου 1789 στην Ζάκυνθο.
Εις μνήμην του με κοινή απόφαση των Υπουργών Παιδείας, ΄Ερευνας και Θρησκευμάτων, Εσωτερικών και Εξωτερικών το 2017 (ΦΕΚ Β’ 1384/24/04/2017) καθιερώθηκε η 9η Φεβρουαρίου ως η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.
Σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση αυτολεξεί:
“Η οργάνωση των εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής γλώσσας, σε όλα τα εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας, αποφασίζεται από τον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, ενώ το περιεχόμενο τους σχεδιάζεται κεντρικά από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, ενθαρρύνοντας και ξεχωριστές πρωτοβουλίες από λειτουργούς και διδασκόμενους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Η οργάνωση των εκδηλώσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής γλώσσας, όπως ιδίως παρουσιάσεις, ημερίδες, ομιλίες, σε Περιφέρειες και Δήμους και τοπικούς φορείς τους, σε συνεργασία με τις Ενώσεις τους, ΕΝ.Π.Ε. και Κ.Ε.Δ.Ε., καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών. Το περιεχόμενο μπορεί να καταρτιστεί και σε συνεννόηση με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Το Υπουργείο Εξωτερικών, μέσω της Γενικής Γραμματείας Αποδήμου Ελληνισμού και σε συνεργασία με τις ελληνικές Διπλωματικές Αρχές, τις Ομογενειακές Οργανώσεις, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία και Αρχιεπισκοπές που συνδράμουν στη λειτουργία σχολείων ή τμημάτων εκμάθησης ελληνικής γλώσσας, καταρτίζει σε συνεννόηση με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, αντίστοιχα προγράμματα εκδηλώσεων που προτείνει, πέρα των δικών τους πρωτοβουλιών, σε όλες τις Ελληνικές Κοινότητες της Διασποράς ή αλλοδαπά πανεπιστημιακά ιδρύματα με έδρες ελληνικών σπουδών ή σχολές και άλλους φορείς εκμάθησης ελληνικής γλώσσας, πόσο μάλλον επιδοτούμενους από την ΓΓΑΕ.
Το Υπουργείο Εξωτερικών θα μεριμνήσει στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών όπως του Ο.Η.Ε. ή και της ΟΥΝΕΣΚΟ, για την καθιέρωση της 9ης Φεβρουαρίου ως Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας”.
Υπό συζήτησιν, βεβαίως, η οποία δεν είναι της παρούσης, τίθεται τί από τα παραπάνω γίνεται εκτός από κάποιες αναρτήσεις για την Ημέρα στα μέσα κοινωνικής δικτυώσεως ή σε ιστοσελίδες…
Τί οφείλει, όμως, η παγκόσμια κοινότητα στην ελληνική γλώσσα ;
Κατά την αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα οι ΄Ελληνες επινοήσαμε το αλφάβητο.
Από τα έως σήμερα στοιχεία των επιστημών της Γλωσσολογίας, της Προϊστορικής Αρχαιολογίας και της Επιγραφικής γνωρίζουμε ότι Σουμέριοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι και Χεττίτες χρησιμοποιούσαν μία εξελιγμένη εικονογραφική γραφή, την επονομαζόμενη «σφηνοειδή», ήδη από το 4000 π. Χ.
Γνωρίζουμε επίσης ότι ήδη από το 3.000 π.Χ έως τον 11ο μ. Χ αιώνα οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τα ιερογλυφικά, μία γραφή με φωνογράμματα και λογογράμματα.
Η μινωική Κρήτη χρησιμοποιεί την ιερογλυφική γραφή, καθώς και την Γραμμική Α’, πρωιμότερη της Γραμμικής Β’, με την οποία επίσης επικοινωνεί ο μινωικός πολιτισμός, όπως βλέπουμε και στον δίσκο της Φαιστού.
Η γραμμική γραφή Β’, η οποία το 1952 αποκρυπτογραφήθηκε από τον αρχιτέκτονα Μάικλ Βέντρις και τον κλασικό φιλόλογο Τζων Τσάτγουϊκ, χρησιμοποιείται ήδη από το 2000 στον ελλαδικό χώρο με ευρήματα της μυκηναϊκής περιόδου.
Πρόκειται για ένα ατελές αλφάβητο, αλλά πάντως, είναι μία συλλαβογραφική γραφή φωνολογική, δηλαδή κάθε γράμμα είναι και μία συλλαβή με περίπου 90 συλλαβογράμματα, έκαστο των οποίων, όμως, έχει πολλαπλές φωνητικές εκδοχές, συνθήκη δυσχερής για την ανάγνωση και την εκμάθηση, καθώς πρέπει ο αναγνώστης να εικάζει ποια ανάγνωση δηλοί το συλλαβόγραμμα από τους πιθανούς συνδυασμούς.
Η ιστορία της γραφής του κόσμου, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, ξεκινά στην πραγματικότητα περί τον 10 π.Χ αιώνα, όταν οι ΄Ελληνες υιοθετούν από τους Φοίνικες μία σημιτική γραφή, η οποία δηλώνει μόνον τα σύμφωνα και επινοούν την δήλωση των φωνηέντων.
Η επινόηση των φωνηέντων από τους ΄Ελληνες είναι η σημαντικότερη στιγμή στην ιστορία της γραφής, η οποία πλέον γίνεται πολύ απλούστερη διαδικασία, άρα απευθύνεται σε πολύ περισσότερους ανθρώπους και όχι μόνον σε μορφωμένες ελίτ.
Τον 8ο π. Χ οι Ἐλληνες ξεκινούν από την Εύβοια να αποικίσουν τα δυτικά παράλια της Ιταλίας, παίρνοντας μαζί τους το χαλκιδικό αλφάβητο, το οποίο είχε ελάχιστες διαφοροποιήσεις από το ελληνικό, ( π.χ το Γ, το Δ , το Λ και το Π δηλώνονταν, αντιστοίχως ως C, D, L και R, όπως δηλαδή παρέμειναν να δηλώνονται και στο λατινικό αλφάβητο).
΄Ετσι, λοιπόν, ξεκινά η ιστορία του αλφαβήτου της Δύσεως, του λατινικού, το οποίο είναι το ελληνικό στην χαλκιδική του μορφή.
Η αρχαιότερη μέχρι στιγμής επιγραφή με το χαλκιδικό αλφάβητο, που έχει φέρει στο φώς η αρχαιολογική σκαπάνη, είναι το ποτήριο του Νέστορος, το οποίο ευρέθη σε τάφο στις Πιθηκούσσες, την σημερινή Ίσκια, τουριστικό θέρετρο της Νότιας Ιταλίας.
Υπάρχουν χιλιάδες ελληνικές λέξεις, οι οποίες έχουν γίνει διεθνείς. Σε ό,τι αφορά την αγγλική γλώσσα , επί παραδείγματι, υπολογίζεται με βάση το λεξικό Webster ότι από τις 166.724 αγγλικές λέξεις, οι 35.136 λέξεις είναι ελληνικές ή ελληνογενείς.
Κι ενώ οι άλλοι μιλούν με την γλώσσα μας, εμείς επιλέγουμε ξενικές επιγραφές στα καταστήματά μας, προτιμάμε να λέμε ‘Ιντερνετ, αντί για Διαδίκτυο-όπως μάς έχει διδάξει και επιμένει ο Καθηγητής Γλωσσολογίας κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης, διαπρύσιος κήρυκας της ελληνικής γλώσσας χρόνια τώρα.
Ο Μπόρις Τζόνσον ονομάζει την εκστρατεία για την πανδημία στην χώρα του «πανάκεια», ο ΄Ελον Μάσκ ανεβάζει ελληνικά γράμματα στο Twitter κι εμείς λέμε take away και γράφουμε greeklish…
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, λοιπόν, για όλους τους άλλους τελικά, πλήν ημών, των Ελλήνων;
Μήπως;
(*)H Βίκυ Φλέσσα είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Φιλολογικό Τμήμα, Κλασική Κατεύθυνση), καθώς και της Νομικής Σχολής Αθηνών.
Έχει εργαστεί 33 χρόνια ως δημοσιογράφος σε εφημερίδες, ραδιόφωνο και στην τηλεόραση.
Η εκπομπή της «ΣΤΑ ΑΚΡΑ» στην ΕΡΤ είναι η μακροβιότερη εκπομπή συνεντεύξεων στην ελληνική τηλεόραση. Συμπληρώνει φέτος (2022) τον 21 ο χρόνο και έχουν φιλοξενηθεί σε αυτήν εξέχουσες προσωπικότητες της Επιστήμης, της Τέχνης, της Θεολογίας και της Φιλοσοφίας από την Ελλάδα και τον κόσμο.
Με τον Καθηγητή Γλωσσολογίας κ. Γεώργιο Μπαμπινιώτη επιμελούνται και παρουσιάζουν την γλωσσική εκπομπή «Σε προσκυνώ, γλώσσα» στον Τηλεοπτικό Σταθμό της Βουλής των Ελλήνων.
Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ, της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, της Διεθνούς Αμνηστίας, της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και της Ενώσεως Σμυρναίων.