Το σκάνδαλο των επιδοτήσεων και η σήψη στη ρίζα της εξουσίας

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι κάτι παραπάνω από μια ακόμη υπόθεση απάτης με ευρωπαϊκά κονδύλια. Είναι η αποκάλυψη μιας βαθιά ριζωμένης παθογένειας που διατρέχει την ελληνική δημόσια διοίκηση και αγγίζει τον πυρήνα της πολιτικής εξουσίας – εκεί όπου το δημόσιο χρήμα, αντί να υπηρετεί το κοινό καλό, μετατρέπεται σε λάφυρο για τους λίγους και «ημέτερους».

Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ μοιράζονταν επί χρόνια σε ανύπαρκτους αγρότες, εικονικά βοσκοτόπια, εταιρείες που κατασκεύαζαν ψεύτικα ΑΦΜ και «αγροτικές εκμεταλλεύσεις» σε στρατόπεδα, σε προστατευόμενες περιοχές, ακόμα και σε σημεία που δεν πατούσε άνθρωπος. Και όλα αυτά με την ανοχή – ή και τη συνεργασία – κρατικών λειτουργών, κομματικών παραγόντων, τοπικών ισχυρών.

Δεν πρόκειται για μεμονωμένες παρατυπίες. Πρόκειται για μια δομημένη σχέση διαπλοκής, μια «παράλληλη εξουσία» που λειτούργησε μέσα στο ίδιο το κράτος, διαβρώνοντας θεσμούς και υπονομεύοντας την αξιοπιστία της χώρας. Ένα σύστημα όπου οι έλεγχοι σταματούν μόλις απειληθούν τα συμφέροντα «κάποιων». Όπου οι υπάλληλοι που κάνουν τη δουλειά τους στοχοποιούνται. Όπου υπουργοί απαιτούν παραιτήσεις ελεγκτών αντί να απαιτούν διαφάνεια.

Αυτό το σκοτεινό πλέγμα δεν περιορίζεται στο κεντρικό κράτος. Αντίθετα, καθρεφτίζεται – και σε πολλές περιπτώσεις ξεκινά – στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εκεί που θα έπρεπε να καλλιεργείται η εγγύτητα στον πολίτη και η δημοκρατική λογοδοσία, συχνά κυριαρχούν οι ίδιες πρακτικές: προσλήψεις με προσωπικά κριτήρια, αναθέσεις με αδιαφανείς διαδικασίες, τοπικά «φέουδα» που λειτουργούν έξω από κάθε έννοια ελέγχου.

Η σήψη δεν είναι συγκυριακή. Είναι δομική. Και γι’ αυτό απαιτεί ριζικές λύσεις. Απαιτεί πολιτικό θάρρος, διαφάνεια, ανεξάρτητους ελέγχους, θεσμούς που δεν λυγίζουν στις πιέσεις, και πολίτες που δεν σιωπούν. Απαιτεί, πάνω απ’ όλα, να αποσυνδεθεί η εξουσία – σε κάθε της επίπεδο – από την αντίληψη του «δικαιούμαι γιατί είμαι δικός σου».

Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ένα ηχηρό ξυπνητήρι. Όχι μόνο για την κεντρική διοίκηση, αλλά για κάθε τοπική κοινωνία που επιλέγει να κλείνει τα μάτια, να βολεύεται με υποσχέσεις και να αποδέχεται τη σήψη σαν κανονικότητα.

Αν δεν απαιτήσουμε κάθαρση και αλλαγή, θα την πληρώνουμε ξανά – και ξανά – όχι μόνο με πρόστιμα από την Ευρώπη, αλλά με ένα μέλλον φτιαγμένο από τις ίδιες παλιές σκιές.