EURO 2016-Ψυχαναλύοντας το φαινόμενο του ποδοσφαίρου!
Ειρήνη Γαβαλά-Χαρδαλιά (*)
Σήμερα στις 10.00 η ώρα το βράδυ από το γήπεδο St Denis της Γαλλίας διεξάγεται ο τελικός του euro 2016 και έτσι πέφτει η αυλαία της μεγάλης πανευρωπαϊκής γιορτής του ποδοσφαίρου.
Ζήσαμε όλοι εκόντες άκοντες τον πυρετό του EURO και νομίζουμε πως είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποκρυτογραφήσουμε τη συμβολική διάσταση του ποδοσφαίρου.
Από την Ιαπωνία ως την Αργεντινή,από τη Σουηδία ως την Ακτή του Ελαφοντοστού,τα μυθικά συμβόλαια των μεγάλων ποδοσφαιρικών ομάδων ,τους οπαδούς από τις λαϊκές συνοικίες και τους vips που παρακολουθούν τους αγώνες σε ιδιωτικά booths το ποδόσφαιρο είναι η προσωποποίηση της παγκοσμιοποίησης .Για το καλύτερο και για το χειρότερο.Ο ψυχίατρος Guy Maruani αναλύει το φαινόμενο που ξεσηκώνει τα πλήθη και προκαλεί μεγάλα πάθη.Μια σε βάθος ψυχανάλυση του παγκόσμιου αυτού φσινομένου που συνεγείρει πλήθη και πάθη !
Ένας συμβολικός πόλεμος
Είναι ο τρόπος που διάλεξε η Δύση να κάνει πόλεμο χωρίς απώλειες. Υπάρχει ένα τελετουργικό που ακολουθεί κανόνες.Ο πιο βασικός είναι ότι δεν πρέπει ποτέ να αγγίξουν οι παίκτες την μπάλα με το χέρι εκτός απ΄τον τερματοφύλακα οπότε αποφεύγεται η σωματική επαφή.Αυτό το παιχνίδι ισορροπεί ανάμεσα στο κυνήγι και τον πόλεμο.Από τη μια οι παίκτες κυνηγούν το θήραμα-μπάλα,ενώ πρέπει να εισβάλλουν στην περιοχή της αντίπαλης ομάδας.Έτσι οι δυο ομάδες γίνονται πρωταθλητές με την έννοια που έδιναν οι Αρχαίοι Έλληνες στη λέξη ,αντικαθιστώντας την πολεμική σύγκρουση δύο στρατών επιλέγοντας ο καθένας από έναν πρωταθλητή που θα αντιμετωπίσει τον αντίπαλο .Και γι’ αυτό όλες αυτές οι εξάρσεις και το πάθος των οπαδών.
Η παρόρμηση
Αντί να σκοτώσεις τον αντίπαλο παίζεις μαζί του ,ο αντίπαλος είναι και σύντροφος.Τον σέβεσαι, τον αποδέχεσαι,το ποδόσφαιρο προκαλεί το αίσθημα της επιβίωσης και της επιθετικότητας που όμως πρέπει να υπακούει στους κανόνες του παιχνιδιού ,τις αποφάσεις του διαιτητή. Παρολαυτά όμως πολλές φορές η παρόρμηση ξεφεύγει από τα όρια και γίνεται βία .Κ αι τότε το ποδόσφαιρο χάνει τον στόχο του και έχουμε πόλεμο.
Ο συνδυασμός του ατομικού με το συλλογικό
Το ποδόσφαιρο είναι το άθλημα όπου συνυπάρχουν το ατομικό ταλέντο με το συλλογικό πνεύμα συνδυάζοντας την έμπνευση της στιγμής με την ανάγκη της οργάνωσης.Όταν ο παίκτης σουτάρει αποτελεί κομμάτι της συλλογικής προσπάθειας ενώ όταν ντριμπλάρει επιβεβαιώνει την ατομικότητά του.
Η ισορροπία ανάμεσα στο μητρικό και πατρικό
Η μητρική πλευρά είναι η άμυνα,προστατεύεις την περιοχή σου,εμποδίζεις τον αντίπαλο να σκοράρει.Τα γκόλποστ λοιπόν συμβολίζουν τη μητέρα ενώ η πατρική πλευρά είναι η επίθεση,να εισβάλλεις στην περιοχή του αντίπαλου που συμβολίζει την απόκτηση της μητέρας του αντίπαλου. Άλλωστε όταν υπάρχει ισοπαλία μιλάμε για παρθενικό σκορ. Ο τερματοφύλακας είναι ο υπερασπιστής της σπηλιάς ,ο μόνος που μπορεί να χρησιμοποιήσει τα χέρια του για να πιάσει την μπάλα. ’Ετσι κατά κάποιο τρόπο οι άλλοι παίκτες συμβολίζουν τα δέκα δάχτυλά του,γι΄αυτό και οι παίκτες είναι έντεκα.
Το συλλογικό υποσυνείδητο
Σήμερα οι παίκτες πηγαίνουν σε όποια ομάδα τους δίνει τα πιο πολλά χρήματα.Οι μόνοι πιστοί στην ομάδα είναι οι οπαδοί της που την στηρίζουν ακόμα και όταν χάνει και όταν δεν παίζει καλά.Η αγάπη τους είναι πέρα από κάθε λογική κάτι σαν ερωτικό πάθος,Όμως ένα μέρος αυτού του πάθους μετατρέπεται σε μίσος για τους άλλους.
Η ανάγκη να ανήκεις κάπου
Στην τηλεόραση βλέπεις τις φάσεις του αγώνα πολύ καλύτερα απ΄ότι στο γήπεδο .Τότε γιατί πηγαίνει κανείς στο γήπεδο;Μα για να αισθανθεί τον παλμό της κερκίδας ,την ένταση του πλήθους.Γυμνό στέρνο,βαμμένο πρόσωπο ,ουρλιαχτά , η μοναδική αίσθηση ότι ανήκεις κάπου,διεκδικείς μια ταυτότητα αυτή της ομάδας σου.
Η δύναμη της επιθυμίας
Και όταν φθάσει το ματς στα πέναλτι;Όλα παίζονται σε λίγα δευτερόλεπτα ανάμεσα σε τρεις παίκτες αυτόν που σουτάρει ,την μπάλα και τον τερματοφύλακα.Τότε ο επιθετικός είναι μόνος απέναντι στον απόλυτο στόχο να εισχωρήσει στο μητρικό σώμα χωρίς την υποστήριξη της ομάδας.Γι΄αυτό και το ποδόσφαιρο είναι τόσο δημοφιλές .Γιατί τα πάντα μπορούν να ανατραπούν στο τελευταίο λεπτό εκεί που μια μικρή ομάδα μπορεί να νικήσει μια μεγάλη.Τελικά γι΄αυτό το ποδόσφαιρο είναι κομμάτι της σόου μπιζ όπου μυθικά ποσά παίζονται.Τα ματς έχουν τελικά μετατραπεί σε μια βιομηχανία του θεάματος.
Μαθαίνεις τον εαυτό σου παίζοντας ποδόσφαιρο
Γνωρίζοντας πόσο το ποδόσφαιρο παθιάζει τους νέους γιατί να μην το χρησιμοποιήσει κανείς για να τους κάνει να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους και να ελέγχουν τα συναισθήματά τους;
Ένα πολύτιμο συμπέρασμα μετά από μια ενδιαφέρουσα πιστεύουμε ανάλυση.
Και τώρα που… ψυχαναλύσαμε το ποδόσφαιρο ,τους παίκτες,τους οπαδούς απολαύστε αναπαυτικά στο μπαλκόνι σας τον Τελικό της μεγάλης αυτής γιορτής.Και ο καλύτερος ας σηκώσει την κούπα !
(*)Η κ. Ειρήνη Γαβαλά – Χαρδαλιά είναι Σύμβουλος Διεθνών Σχέσεων & Συμπαραγωγών. Σύμβουλος έκδοσης στην ιστοσελίδα www.kosmonea.gr.